مقاله کسب و کار خانگی بر مبنای فناوری نوین pdf دارای 6 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله کسب و کار خانگی بر مبنای فناوری نوین pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله کسب و کار خانگی بر مبنای فناوری نوین pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
سال انتشار: 1393
محل انتشار: کنفرانس بین المللی اقتصاد، حسابداری، مدیریت و علوم اجتماعی
تعداد صفحات: 6
نویسنده(ها):
صاحبه موسی پور –
ندا حسن پور – مدرس دانشگاه جامع علمی کاربردی
چکیده:
به هر نوع فعالیت اقتصادی در محل سکونت شخصی که با استفاده از امکانات و وسایل منزل راه اندازی شودکسب و کار خانگی می گویند. فناوری های نوین موجب ایجاد فرصت های کارآفرینی در کسب و کارهای خانگی شدند. ایجاد مشاغل خانگی توانسته است در رفع مشکل بیکاری تأثیر بسزایی داشته باشد و نیز قابل ذکر است که مشاغل خانگی، نقش عمده ای در افزایش یافتن درآمد خانوارها و تولید ناخالص ملی به عهده دارند. در مقاله حاضر ضمن مرور ادبیات موضوعی مربوط به کسب و کار خانگی و فناوری های نوین، به بررسی فرصت های کارآفرینی در کسب و کارهای خانگی توسط فناوری های نوین از جمله بیوتکنولوژی، نانوتکنولوژی، تکنولوژی هستهای و فناوری اطلاعات و ارتباطات پرداخته خواهد شد. در پایان نتیجهگیری شده است که از میان فناوری های نوین، نانو تکنولوژی، بیو تکنولوژی و تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات توانستهاند بسترهای مناسبی را برای ایجاد مشاغل خانگی فراهم آورند و از این رهگذر افراد بسیاری میتوانند در محل سکونت شخصی خود به کسب درآمد بپردازند، نرخ بیکاری کاهش مییابد و میزان تولید ناخالص ملی فزونی مییابد
کلمات کلیدی:
مقاله تاریخچه سیمان و کارخانه سیمان تهران pdf دارای 73 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله تاریخچه سیمان و کارخانه سیمان تهران pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله تاریخچه سیمان و کارخانه سیمان تهران pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
الف) تاریخچه سیمان
سیمان از ارکان اصلی تشکیل دهنده بتن می باشد. در عصر حاضر سازه های بتنی به علل فراوان که از جمله آن دسترسی آسان به مصالح مورد نیاز می باشد دارای رشد چشمگیری می باشد. بالطبع سیمان نیز مورد توجه خاص مسوولان می باشد.
سیمان که چسب بتن نیز نامیده می شود ابتدا توسط اروپاییان خصوصا انگلیسی ها برای ساخت سازه هایشان(کلیسا و سفارتخانه و تاسیسات بندری و...) استفاده شد.
در آن موقع ملات مورد استفاده ایرانیان نوعی ساروج بود که از سنگ آهک و خاک رسی تشکیل یافته بود که در مناطق مرطوب جنوبی بیشتر استفاده می شد.
اولین پایه های ساخت سیمان توسط لی ویکاروی آهک های آبی بود که به دنبال این اکتشافات حدود 180 سال پیش از مخلوط مصنوعی سنگ آهک و خاک رسی یک نوع آهک آبی ساخته شد که سیمان پرتلند نام گرفت.(پرتلند نام یکی از شهرهای جنوبی انگلستان می باشد که یک بنای این شهر از پخت مخلوطی از سنگ آهک و خاک رس ملاتی چسبنده بدست آورد).
اولین سازه ساخته شده با این سیمان بنای پارلمان انگلستان بود.
ب) تاریخچه کارخانه سیمان تهران
در ابتدای ساخت تاسیسات راه آهن در ایران مقادیر قابل توجهی سیمان وارد شد سپس تصمیم گرفته شد با توجه به وفور مواد اولیه سیمان کارخانه سیمان در نزدیکی کوه بی بی شهربانو در km7 جنوب تهران ساخته شود ظرفیت اسمی کارخانه ton100 در سال بود و بنام سیمان ری در سال 1312 شروع به فعالیت کرد.
بعلت زیست محیطی کارخانه ری تعطیل شد و معادن آن توسط کارخانه سیمان تهران مورد استفاده قرار گرفت.
کلمات کلیدی:
مقاله رایگان کمال pdf دارای 1 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله رایگان کمال pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله رایگان کمال pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
کمال:
کمال از ناحیه خجند ماوراء النهرست که در بدایت عمر خود بتبریز مهاجرت کرد و در خدمت سلطان حسین جلایر (776-784هجری=1374-1382میلادی) تقرب حاصل کرد و در خانقاهی که سلطان برای او ساخته بود بسر می برد تا بسال 792 هجری (=1390میلادی) یا 808 هجری (=1405میلادی) در گذشت. وی از شاعران بزرگ اواخر قرن هشتمست که مخصوصاً در غزلسرایی مهارت داشت و در دیوان او بغزلهای مطبوع زیاد ، که غالباً مقرون بذوق عرفانیست . می توان باز خورد.
درباره احوالش رجوع شود بمقدمه دیوان کمال الدین مسعود خجندی باهتمام و تصحیح اقای عزیز دلوت ابادی ، تبریز 1337.
مجمر غم:
بی غمت شاد ماد این دل غم پرور ما
غم خورای دل که بجز غم نبود در خورما
دردمندیم و خبر می دهد از سردون
دهن خشک و لب تشنه و چشم تر ما
مفلسانیم که در دولت سودای رخت
حاصل هر دو جهان هیچ نیرزد بر ما
گر تو در مجمره غم دل ما سوزانی
همچنان بوی تو یابند زخاکسترما
کلمات کلیدی:
مقاله عناصر و اصطلاحات و مدارهای کوانتومی pdf دارای 11 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله عناصر و اصطلاحات و مدارهای کوانتومی pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله عناصر و اصطلاحات و مدارهای کوانتومی pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
عناصر و اصطلاحات و مدارهای کوانتومی
مقدمه :
در این بخش می‌خواهیم درباره اصطلاحات و عناصری که در طراحی الگوریتمهای کوانتومی لازم هستند، صحبت کنیم اصطلاحاتی چون کیوبیت، ثبت‌کننده‌ها، اعمال کنترل شده حالتهای پایه محاسباتی و … برخی از این عناصر معادل‌های کلاسیکی دارند ولی برخی دیگر مختص جهان کوانتومی بوده و معادل کلاسیکی ندارند.
2-1 بیت‌های کوانتومی و ثبت‌کننده‌ها «Quantum Bit’s and Registers»
bit مفهومی اساسی در فن‌آوری و علم اطلاعات است فلذا بیت‌های کوانتومی که از این به بعد آنها را کیوبیت خواهیم نامید یکی از پایه‌های اساسی Q.C. است. در واقع کیوبیت یک شیء ریاضی با خصوصیتی معین است به بیان دقیقتر یک کیوبیت عبارت از یک بردار واحد در فضای ضرب داخلی دو بعدی است که میتوانیم آنرا به صورت
{10> 11>} نمایش دهیم. همواره علاقمند هستیم این مفهوم ریاضی را با یک خاصیت فیزیکی قابل لمس نماییم :
فرض کنیم S یک کمیت دوبعدی از یک سیستم کوانتومی با حالتهای متعامد 01> و 11> باشد که این حالتها میتوانند پایه‌های طبیعی بسط دهنده این سیستم باشند آنگاه یک کیوبیت عبارت است از حالت کوانتومی 1> که :
راههای زیادی برای حقیقت بخشیدن به مفهوم فوق وجود دارد میتوان حالت 10> را حالت پایه الکترون در اتم هیدروژن و 11> را اولین حالت برانگیخته در نظر گرفت و یا یک سیستم اسپینی که دو حالت اسپین بالا را 10> و اسپین پایین را با 11> نمایش دهیم
تفاوت اساسی بین کلاسیکی و بیت کوانتومی در آن است که یک بیت کلاسیکی یا در حالت 10> است و یا در حالت 11> در حالی که یک کیوبیت می‌تواند هر بر هم نهی خطی از حالتهای 10> و 11> را بپذیرد بنابراین می‌تواند در تعداد غیر قابل شمارشی از حالتها قرار داشته باشد. مفهوم این جمله آن است که ظاهراً میتوان اطلاعات فوق‌العاده زیادی حتی به صورت نامحدود در یک بیت کوانتومی با انتخاب مطالب و جای داد اما عملاً ثابت شده است که بیت کوانتومی می‌تواند فقط در برخی حالتهای محدود قرار داشته باشد مثلاً یک کیوبیت TRINE کیوبیتی است که فقط یکی از سه حالت
و و یا را به خود بگیرد.
میتوانیم حالت 1> را با استفاده از نمایش هندسی کره بلوخ (Bloch sphere) مناسبتر بنویسیم چون همانگونه که در شکل آمده میتوانیم 2-1 را به صورت زیر بنویسیم :
(2)
که در آن ، ، اعداد حقیقی هستند. عامل فازی مشاهده‌پذیر فیزیکی نیست و لذا میتوان آنرا حذف کرد و لذا :
2-2 : اندازه‌گیری کیوبیت ها : qubit measuerment
یکی از مشکلات کیوبیت‌ها این است که تمامی آنچه که وارد یک کیوبیت میشود، لزوماً همان خارج نمی‌شود. درکل ، برای یک حالت نامعین از یک کیوبیت تک قابل تشخیص نیست و آن توسط یک اندازه‌گیری تصویری کاملاً امکانپذیر نیست. فیزیک کوانتومی قواعد دقیقی مبنی بر چگونگی استخراج اطلاعات استخراج اطلاعات از یک حالت کوانتومی ناشناس دهد. خروجی هر اندازه‌گیری تصویری از یک کیلوبیت ، باید با عبارت کلاسیکی فرمولبندی شود. دقیقتر، میتوان از هر
اندازه‌گیری تصویری یک کیلوبیت، فقط یک بیت کلاسیکی از اطلاعات را تهیه کرد. بنابراین با وجود اینکه یک ارتباطی بین حالتهای کوانتومی ممکن از یک کیوبیت منفرد وجود دارد، ولی این حالتها نمی‌توانند از همدیگر تشخیص داده شوند. هیچ اندازه‌گیری نمی تواند بیشتر ازیک بیت از اطلاعات را از دوکیوبیت داده شده، استخراج بکند. ازدیدگاه اطلاعات، از یک کیوبیت میتوان توسط یک اندازه‌گیری تصویری دقیق، همان مقدار از اطلاعات کلاسیکی را به اندازه یک بیت کلاسیکی دریافت کرد، حقی دیگر به طور نامحدودی بسیاری از حالتهای بالقوه را داشته باشد.
2-3 : تحول کیوبیت (Qubit evolution) :
هر تحول کوانتومی یک کیوبیت یا هر عمل کوانتومی روی یک کیوبیت توسط یک ماتریس کیانی معین میشود :
(4)
که هر حالت کوانتومی را به حالت تبدیل می‌کند.
بعنوان مثال، تحول داده شده توسط ماتریس هادامارد (Hadamard)
(5)
که چرخش هادامارد نامیده میشود، حالتهای >10 ، >11 ، >10 و >1 را بصورت زیر تبدیل می‌کند :
که درآن تبدیل یافته هادامارد حالتهای پایه هستند.
همچنین تبدیل هادامارد را میتوان به صورت نگاشتی ازحالتهای پایه نوشت :
(7)
پایه >}17 ، > 10{ = پایه استاندارد یا پایه محاسباتی نامیده میشود، پایه‌های دوتایی یا پایه‌های هادامارد و یا پایه‌های فوریه نامیده میشود. میتوان دید که با بکاربردن H میتوانیم بین پایه‌های استاندارد و پایه‌های دوتایی ارتباط برقرار کنیم(معادلات 2-6). از تعریف H واضح است که H2=I . همچنین پایه‌هایی را میتوان در نظر گرفت که پایه‌های قطبش نامیده می‌شوند وتوسط 8 تعریف می‌شوند :
(8)
که از اهمیت خاصی برخوردارند.
اگرحالتهای 0>1 ، 11> نسبت به حالتهای پایه استاندارد اندازه‌گیری شوند. هر دو خروجی – 0 و 1- را با احتمال یکسان 2/1 بدست می‌آیند. عمل H روی حالتهای پایه استاندارد را میتوان همانند پرتاب یک سکه در نظر گرفت. مثلاً اگر روی شیر سکه به طرف ناظر باشد احتمال اینکه پس از پرتاب شیر یا خط بیاید 2/1 است.
2-4 : ثبت‌کننده‌های کوانتومی (Quantum Registers)
برای معرفی ثبت‌کننده‌های کوانتومی مناسب است با ثبت کننده دوکیوبیتی شروع کنیم.
2-4-1 : ثبت‌کننده دو کیوبیتی
حاصلضرب تانسوری دوکیوبیت را یک ثبت‌کننده دو کیوبیتی می‌نامیم. فضای هیلبرت متناظر با آن H4 می‌باشد.
معمولاً پایه‌های استاندارد در فضایH4 بصورت زیر نمایش داده می‌شوند :
(9)
بنابراین فرم عمومی یک ثبت‌کننده دو کیوبیتی برابر است با :
(10)
اندازه‌گیری ثبت‌کننده‌های دوکیوبیتی :
اندازه‌گیری حالت نسبت به پایه‌های استاندارد ، خروجی‌های دوبیتی ij را با احتمال بدست می‌دهد و منجر به فرو ریزش به حالت ij> میشود.
اغلب لازم است که فقط یک کیوبیت را اندازه بگیریم. این مطلب می‌تواند برای استفاده مشاهده پذیر انجام بگیرد :
درمورد کیوبیت اول
در مورد کیوبیت دوم
که ، 1و0 = I زیر فضای استاندارد با بردارهای ، زیر فضای استاندارد با بردارهای i>} ، i>10{ نامیده میشود.
بنابراین اگر کیوبیت اول اندازه‌گیری شود، خروجی حاصل بیتO با احتمال خواهد بود. و حالت پس از اندازه‌گیری عبارتست از :
(11)
توجه کنید که حالت پس از تصویر شدن بهنجار شده است. به روشی مشابه آنچه گذشت میتوانیم خروجی 1 را با اندازه‌گیری کیوبیت دوم با احتمال و حالت مربوطه بدست بیاوریم.
تحول کوانتومی دو کیوبیتی :
از تبدیلات یکانی که روی حالتهای دوکیوبیتی اثر میکنند تبدیل زیر از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است :
(12)
که نمایش ماتریسی آن بصورت زیر می‌باشد.
(13)
ماتریس XOR نگاشتی همانند گیت Controlled Not یا به اختصار CNOT را ایجاد می‌کند.
2-4-2 : ثبت‌کننده n- کیوبیتی :
براحتی می توان ثبت‌کننده‌های –nکیوبیتی را از تعمیم ثبت‌کننده 2- کیوبیتی تعریف کرد :
برای ثبت‌کننده‌های –n کیوبیتی در فضای هیلبوت n2- بعدسی کار میکنیم که مجموعه زیر بردارهای پایه این فضا می‌باشند.
(14)
بردارهای i> 1 را بردارهای استاندارد یا پایه‌های محاسباتی می‌نامیم.
کلی‌ترین فرم برای حالت یک ثبت‌کننده –n کیوبیتی عبارتست از :
(15)
2-5 : گیتهای منطقی کوانتومی (Logical quantum gutes)
یک گیت منطقی کوانتومی، یک وسیله ورودی – خروجی است که ورودی‌هایش متغیرهای کوانتومی گسسته مانند اسپین‌ها هستند. عمل چنین گیتی روی ورودی‌هاش بوسیله یک عملگر یکسانی را توصیف میشود که متغیرهای ورودی را ازیک حالت به حالت می‌نگارد مشابه با گیتهای منطقی کلاسیکی گیتهای کوانتومی میتوانند برای تشکیل یک مدار کوانتومی به کار بروند. برحسب اینکه این گیت‌ها بر سیستمهای تک ذره‌ای ،دوذره ای یا –nذره‌ای اثر میکنند به ترتیب به گیتهای یک کیوبیتی ، دو کیوبیتی یا –nکیوبیتی تقسیم می‌شوند. در ادامه برخی از گیتهای منطقی مهم معرفی می‌شوند.
2-5-1 : گیتهای تک کیوبیتی :
گیتهای تک‌کیوبیتی برای تغییر دادن حالت یک کیوبیت بکار می‌روند. یکی از گیتهای مهم تک کیوبیتی گیت NOT می‌باشد که به صورت زیر می‌آوریم :
NOT-gate : ساده‌ترین گیت تک کیوبیتی گیت NOTمی‌باشد که در محاسبات کلاسیکی نیز معروف می‌باشد (بنابراین NOT یک گیت تک‌بیتی کلاسیکی است. این گیت که ما آنرا N می‌نامیم به صورت زیر عمل می‌کند :
(16) و
و نمایش ماتریسی آن به صورت زیر است :
(17)
که نماد سمت چپ گیت NOT را دریک کوانتومی نشان می‌دهد. و خط نماینده یک کیوبیت خواهد بود. بطور واضح این گیت یک دوران 180 را انجام می‌دهد یعنی مثلاً میتوان با بکاربردن این گیت اسپین بالا را به اسپین پائین و برعکس تبدیل کرد.
ریشه دوم NOT : V ریشه مربع NOT ، یک گیت کاملاً کوانتومی می‌باشد یعنی معادل کلاسیکی ندارد چنانکه از اسمش برمی‌آید V خاصیت زیر را داراست :
و نمایش ماتریسی آن بصورت زیر می‌باشد :
(18)
یکبار دیگر این گیت صرفنظر از عامل فاز عمومی شکل دیده آن زیر را دارد :
(19)
اثر V بردن یک حالت ویژه با برهمنهشتی از حالتهای ویژه است. برای مثال :
(20)
این طبیعت کوانتومی V را می‌ر ساند چون چنین برهمنهشتی معا دل کلاسیکی ندارد. بنابراین این گیت نشان‌دهنده یک دوران 90 درجه برروی کیوبیت‌ها می‌باشد.
البته ، گیت NOT بخوبی می‌تواند بر روی یک ترکیب خطی عمل بکند. داریم :
(21)
این خطی بودن جوابگوی توازی کوانتومی است که در تمامی الگوریتمهای کوانتومی نظری با آن مواجه خواهیم شد. (بخش 3-1 را ببیند)
گیت هادامارد : (Hadamard gate)
ریشه موج NOT در تبدیل کردن حالت ویژه به حالت برهمنهشت ، منحصر بفرد نیست. در دوران 90 نیز اثر مشابهی دارد. یک گیت جالب که نظیر این گیت می‌باشد، گیت هادامارد می‌باشد که دوران زیر را انجام می‌دهد :
(22)
و نمایش ماتریسی آن چنین است :
(23)
این گیت دو خاصیت مفید دارد اولاً این گیت >10 را به بر همنهشت کاملاً یکنواختی می‌برد یعنی ضرایب >10 و >11 یکسان هستند. ثانیاً H واردن خودش می‌باشد یعنی با بکار بردن دو بار H معادل این است که هیچ کاری انجام نشده است :
(24) H2=HH=1
گیتهای دو کیوبیتی :
گیتهای دوکیوبیتی برای تغییر دادن حالت دو کیوبیت بکار می‌روند و روی سیستمهای دو ذره‌ای اثر میکنند و نمی‌توانند به مجموعه گیتهای تک کیوبیتی تجزیه شوند. این گیت‌ها در قالب محاسبات کوانتومی قرار دارند.
کلمات کلیدی:
مقاله در مورد چاپ کلاقه ای pdf دارای 21 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله در مورد چاپ کلاقه ای pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی مقاله در مورد چاپ کلاقه ای pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
مقدمه :
یکی از صنایع دستی کاربردی، چاپ کلاقه ای (باتیک) نام دارد. در واقع باتیک یا چاپ کلاقه ای هنری است که به وسیله موم و رنگ های مختلف، پارچه های ساده یا سفید مخصوصا ابریشم را رنگ آمیزی یا نقش دار می کنند. چاپ باتیک در بدو ورود به کشورمان به رنگ سفید در زمینه
مشکی انجام می شد و پس از مدتی رنگ قرمز را با رنگ سفید به کار بردند و به تدریج رنگ های دیگر اضافه شد.ابزار کار هنر باتیک در نوع معمول آن، وسیله ای است به نام تیان، قلم مو، مهر و کارگاه چوبی که برای مهار کردن پارچه به کار می رود.روش کار باتیک بر چند نوع است: چاپ
مستقیم، چاپ برداشت، چاپ با شابلون، نقاشی باتیک روی پارچه ابریشمی، قلم مویی، پیچشی و تار عنکبوتی. در روش معمولی آن موم یا صمغ را ذوب نموده، درون تیان ریخته و با حرکت تیان بر روی پارچه، نقش مورد نظر را طراحی می کنند. سپس پارچه را در محلول رنگ فرو می برند. بنابراین قسمت هایی که موم دارد، رنگ نشده باقی می ماند. سپس پارچه را موم گیری می کنند. روش دیگر آن است که به جای استفاده از تیان، مهر را در موم مذاب فرو برده و روی پارچه می زنند.
سپس بقیه مراحل آن مانند روش قبلی انجام می شود. در رنگرزی باتیک از 3 نوع رنگ گیاهی، شیمیایی و ری اکتیو استفاده می شود. موارد کاربرد چاپ باتیک یا کلاقه ای بسیار است و شامل انواع پرده ها، تابلوها، دیوارکوب ها، لباس های محلی و هنری، شال و روسری و ; می باشد.کارگاه چاپ باتیک خانه ملک وابسته به میراث فرهنگی خراسان رضوی، از سال 85 در این زمینه فعال است
چگونگی چاپ باتیک: چاپ کلاقه ای ( باتیک):
باتیک عبارتند از هنری دستی است که در جنوب شرقی هندوستان ، اروپا وقسمتی از آفریقا تهیه میشود ونوعی از آن که به کلاقه ای معروف است بیشتر در روستا های اطراف وبه ویژه در مناطق روستایی اسکو کهنمو اسکندان ، دیزج، وبا ویل روادارد.
باتیک و است جاوه ( یکی از جزایر کشور اندونزی ) که در فرهنگ نفیسی حصار وضریح معنا شده و عوام آن را کلاغی .کلاقی وکلاقه ای می‌خوانند ومی‌نویسند ودر پاره ای از نقاط نیز ( قنوز) که معادل اذری ابریشم اشت تلفظ میشود و وجـــــــه آن است که چون در گذشته های دور معمولا قسمتهایی از پارچه را که قرار بود رنگ آمیزی شود به اشکال خاصی گره زده یا می‌دوختند وسپس
مبادرت به رنگرزی می‌کردند . طبیعتا چون رنگ نمی‌توانست در قسمتهای گره خورده یا دوخته شده نفوذ کند ، پس از پایان عملیات رنگرزی وباز شدن گره ها ونقاط دوخته شده قسمتهایی که رنگ را جذب نکرده بود حالتی نگاتیو در متن رنگی به خود می‌گرفت وبازار آنجا که معمولا فقط از یک رنگ وبیشتر رنگ سیاه استفاده میشود این نقوش تصادفی حالت پر کلاغ را به ذهن تداعی می‌کرد وبه همین جهت نیز برای متمایز ومشخص شدن از سایر منسوجات رنگرزی شده کلانی خوانده میشود.
باتیک که بیشتر به پارچه های با چاپ مقاوم در برابر نور. حرارت ، رطوبت ، وسایر عوامل جوی اطلاق میشود اصالتا هنری چینی است وبیش از 2000 سال از عمر آن می‌گذرد ودر حال حاضر علاوه بر ایران به صورت هنری ملی در بخشی از کشورهای جنوب و شرق اسیا رواج دارد ومعمولا صنعتگران از ابزار وادواتی بسیار ساده وابتدایی استفاده میکنند. یافته های باستان شناسی موجود در موزه های ایران و سایر کشورهای جهان گواه تولید پارچه هایی با چاپ باتیک را مشخص کرد. این نگفته قطعی به نظر می‌رسد که تزئین پارچه به وسیله هنر صنعت باتیک از سالهای بسیار دور وحتی قبل از کشف سایر شیوه های رنگرزی رواج داشته وکسانی بوده اند که با کمک وسایل ساده ای مهنند مهرها وقالبهای چوبی ، البسه وسایر پارچه های مورد مصرف عامه را با رنگ های متنوع گیاهی می‌کرده اند.
این شیوه های چاپ تدریجا به وسیله اقوام ابتدایی کشور اندونزی تکامل یافته وبا کشف گیاهانی که عصاره آنها مانع نفوذ رنگ در پارچه میشود تحول جدیدی در این هنر صنعت پدید آمده به این طریق صنعتگران برگ موز را در محلول سود سوز حل کرده ومایع چسباندگی را که بدست می‌آمده با ماسه نرم یا خاک رس مخلوط نموده و‌آنگاه به وسیله قلمهای مخصوص یا ابزار دیگری از این ماده مقاوم به عنوان جوهر استفاده ونقوش دلخواه را بر روی ابریشم خام نقاشی می‌کرده اند واز آنجا
که پس از رنگ آمیزی وشستشوی پارچه نقاطی که قبلا به وسیله ماده مقاوم پوشانده شده بود سفید باقی می‌ماند . چنانچه صنعتگران قصد رنگ آمیزی قسمت های سفید یا چند رنگ کردن پارچه را داشت مجددا قسمتهای رنگ آمیزی شده را با ماده مقاوم پوشانده ومبادرت به رنگ آمیزی دوباره یا چند باره آن می‌کرد و با تکرار این عمل پارچه نقش های رنگین متنوعی به خود می‌گرفت .
نظر استاد حسین کلاقیچی گنجینه
” باتیک “، واژه ای جاوه‌ای است و می‌دانیم که جاوه یکی از مهم‌ترین جزایر کشور‌اندونزی – کشوری با بیش از 16000جزیره – است. باتیک به معنای ” چاپ مقاوم ” است.
در این هنر، قسمتهایی از پارچه را با ماده‌ای مقاوم که مانع از نفوذ رنگ به پارچه میشود، می‌پوشانند تا با روشی خاص نقوش دلخواه را بر روی پارچه ایجاد کنند. شروع کار نقاشی و چاپ باتیک به حدود 2000 سال پیش بر می‌گردد. یعنی زمانی که مردم قبایل جاوه کشف کردند که عصاره بعضی درختان از نفوذ رنگ به داخل پارچه جلوگیری می‌کند. بدین‌ترتیب در آغاز یک روش مقاوم ابتدایی بوجود آمد و سپس بتریب به روش نقاشی و چاپ باتیک ایجاد شد.
پارچه‌های ابتدایی که از غارها و یا قبور فراعنه مصر به دست‌امده است و هم چنین رواج هنر باتیک در میان بومیان جاوه و سوماترا مؤید این مدعاست که هنرِ نقاشی و چاپ پارچه قبل از رنگرزی به وجود آمده است. انسان آن دوره دریافته بود که با گره زدن، دوختن، چین زدن لایه و تا کردن نقاط معینی از پارچه و بعدها با پوشش بخش یا بخش‌هایی از پارچه با ماده مقاوم می تواند از نفوذ رنگ به داخل نقاط مورد نظر جلوگیری کند.
نوعی از چاپ باتیک که به ” کلاقه ای ” مشهور است از حدود 500 سال قبل در ایران رواج یافته است. هم اکنون اسکو و تبریز در استان آذربایجان شرقی که از مراکز قدیمی چاپ کلاقه ای محسوب می شوداز مراکز عمده این هنر است. همچنین تعداد کثیری از هنرمندان جوان و میان سال که شاگردان استاد حسین کلاقیچی گنجینه بوده‌اند این هنر را در برخی دیگر از مناطق کشور به ویژه تهران ادامه می دهند.
در ایران به طور عمده نقاشی و چاپ باتیک بر روی پارچه ابریشم طبیعی انجام میشود. رنگهای مورد استفاده درنقاشی و چاپ تا گذشته‌ای نه چندان دور بیشتر رنگها طبیعی بود ولی در حال حاضر به طور عمده رنگهای شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد.اما در هر حال باید توجه داشت که رنگرزی پارچه باید به صورت سرد انجام پذیرد از این رو رنگهای پروسیون( سرد )، ری اکتیو، خمی، بازیک و رمازول که قابلیت رنگرزی در درجه حرارت‌های پایین – تا حدود 25 درجه سانتیگراد – را دارد، انتخاب می شود البته هم اکنون رنگ‌های‌اماده، به صورت خمیر و در ظروفی (تیوپ‌هایی)
با‌اندازه‌های مختلف – از انواع و ینزور، پنتل، ساکورا – موجود است. این رنگها به‌راحتی در آب حل میشود و پس از خشک شدن از ثبات کافی برخوردار است و در اثر شستشو از بین نمی رود.
ماده مقاوم یا واکس با بهره گیری از موادی هم چون پیه، پارافین، موم،کلفن و سقز تهیه می شود. ابزار اصلی کار در نقاشی و چاپ باتیک، انواع قلم مو، لوله‌های هدایت کننده موم (تیان) کلاف چوبی و مهر( قالبهای چوبی )است.
با بهره گیری از هنر نقاشی و چاپ باتیک، انواع تابلو، رومیزی، شال، روسری و; تهیه می شود که ارزش کار را ارزیابی نگاره و رنگ‌امیزی، خلاقیت و ابتکار هنرمند، تعیین می کند.
در ایران، نام باتیک با نام پر افتخار استاد حسین کلاقیچی گنجینه توأم و همراه است. هنرمندی که در آستانه 90 سالگی هم چنان پر شور و با نشاط به‌اموزش و کار فعالانه در این وادی مشغول است. لذا باید دقایق را از زبان گویای او شنید و بس.
استاد گنجینه درمعرفی و شرح کارهای هنری خود گفت :
من حسین کلاقیچی گنجینه متولد سال 1296 درشهر گنجه (جمهوری آذربایجان) هستم. چون به درس علاقه نداشتم و علاقه زیادی به باتیک داشتم وارد این هنر شدم. این هنر درخانواده ما موروثی است. پدرم به عمویم یاد داده بود و عمویم به من‌اموزش داد. از این رو از سن 13 سالگی این هنر را شروع کردم. از سال 1310 تا 1324 درشهر تبریز مسئولیت کارخانه چاپ باتیک را بر عهده داشتم.
در آن زمان آن قدر کارم عالی شده بود که همه می گفتند کار پسر حاج علی اکبر را بدهید به ما. بشر بخل دارد کم و زیاد دارد. خیلی‌ها می‌گفتند این چه کاری است که می‌کنی برو درس بخوان.اما من گوش نکردم و در این هنر پیشرفت کردم به‌اندونزی دعوت شدم وقتی کارهایم را دیدند با اینکه‌اندونزی مهد باتیک است ولی خیلی از کارهایم خوششان‌امد و گفتند نمی دانستیم ایران هم چنین کارهایی دارد حتی در جمهوری آذربایجان نیز متعجب شدند.
نمایشگاه‌های داخلی که درآن شرکت کردم خیلی زیاد است. در تهران. انجمن ایران و فرانسه. سازمان صنایع دستی و اکثر شهرهای ایران که نمایشگاه صنایع دستی در آن برگزار شده من هم همراه با آثارم در آن شرکت کرده‌ام. درنمایشگاه‌های خارج از کشور به‌ترتیب در 1365 ترکیه- آنکارا 1373 اندونزی،1382جمهوری آذربایجان(باکو)شرکت کردم. سال 1370 درجه هنری گرفتم. در سال 1380 از طرف وزارت فرهنگ و‌اموزش عالی درجه دانشیاری دریافت کردم. ضمناً کتابی
درزمینه باتیک چاپ کرده‌ام.
در سال 1348 از طرف دانشکده هنرهای زیبا برای تدریس چاپ سیلک اسکرین دعوت شدم. در دانشگاه‌های الزهرا، هنر، مؤسسه‌اموزش عالی جهاد دانشگاهی( دانشگاه علم و فرهنگی فعلی )مؤسسه آموزش عالی سوره، دانشگاه لویزان و دانشگاه‌های بندر عباس، بوشهر، آبادان، اصفهان، کرمانشاه، شیراز، کرمان، هرمزگان، زنجان، نیشابور و یزد تدریس داشته‌ام.
استاد گنجینه بنیان‌گذار چاپ سیلک اسکرین در ایران است. خودشان در این زمینه گفته‌اند:
در سال 1325 به تهران‌آمدم در سال 1334 چاپ سیلک اسکرین را در ایران
بنیان گذاری کردم البته بعدها شاگردان زیادی را‌تربیت کردم که تا به‌امروز کار را ادامه داده‌اند.
استاد گنجینه درباره استفاده از قلم مو در کار چاپ باتیک و ساخت مهرهای چاپ گفتند :
یک استاد‌اندونزی موادی درست کرده بود که برگ موز را قیچی می کرد، سود سوزآور اضافه کردیم و به ابتکاراتی رسیدیم مثلاً در ایران ابتدا از قالب قلمکار استفاده می کردند بعد یک استاد کار قدیمی قالبهای سبک‌تر را در کار چاپ به کار گرفت. پدرم ایشان را دعوت کرد و از ایشان یاد گرفت ولی ایشان رمزکار را یاد نمی‌دادند. آنچه را نیز که من از عمویم یاد گرفتم بسیار ابتدایی بود و درپی علاقه و تلاش خودم قالب‌هایی را ساختم که همه تعجب می کردند.
طراحی اساس کار است و ما طرحهای قدیمی‌را انتخاب میکنیم، تغییراتی در آن ایجاد میکنیم بعد روی قالب آنها را پیاده می کنیم تا برای برش‌اماده شود. برای هر طرح بنا به سلیقه خود خطوط را روی طرح اصلی می کشیم تا قالب فلزی را که برای ذخیره نقوش ریزتر است بسازیم. از تخته سه لا استفاده می کنیم. قبلاً قالب فلزی نداشتیم یکی از استادان خیلی ساده این‌ها را ساخته بود ولی من تغییراتی در کار دادم و قالبها سبک‌تر، مناسبتر و کاربردی‌تر شد.
چاپ کلاقه ای را روی ابریشم انجام می‌دهند. آن موقع ابریشم خام را می‌پختند. بعد پارچه‌اماده چاپ می‌شد. درآن زمان پارچه را روی میز می‌انداختند یک آجر نصفه یک طرفش می گذاشتند و یک طرف را در دست می گرفتند و چاپ می‌زدند‌اما وقتی پارچه را بلند می کردند کار جابه جا می‌شد.
من بعداً کارها را زیر سازی کردم و دوختم اول از نایلون استفاده کردم ولی نایلون لیز می خورد بعداً از توری استفاده کردم. من این کار را یک روز به کارخانه چاپ پارچه در چالوس بردم دیدم و توجه کردم که زیر دستگاه متقال است پرسیدم علت چیست ؟ گفتند : برای این است که پارچه و چاپ جابه جا نشود.
در اسکو از قیر استفاده میکنند بعد کار را در نهایت با نفت می شویند. نفت را گرم میکنند تا زودتر شسته شود لذا گاه ثبات در کار بسیار ناچیز است.
در زمان قدیم از رنگهای طبیعی به نام : اسپرک( رنگ لیمویی روشن )، سازغان ( نارنجی )و بغم سیاه استفاده می‌کردند. موادی که من مصرف می کنم در اثر تجربه به دست‌امده است من ابتدا سقز خام را می پزم. اول حباب‌های درشت دارد تا آبش بخار شود کم کم حباب‌ها کوچک‌تر میشود و رنگش قهوه‌ای میشود. بعد پیه گوسفند را می‌پزم و درنهایت موم را اضافه میکنیم تا واکس‌اماده شود.
در قدیم با زاج سفید پارچه را دندانه می‌دادیم و با هیدرو رنگ بری می‌کردیم. قبل از هیدرو از آهک استفاده می کردم.
الان از رنگهای ری اکتیو و بازیک استفاده میکنیم و برا ی تثبیت در ری اکتیو از کربنات دو سود و برای بازیک از زاج سیاه استفاده میکنیم.
استاد درباره فعالیتهای آموزشی و تبلیغی برای چاپ باتیک گفتند :
من تا به حال آموزش تلویزیونی نداشتم‌اما فیلم‌هایی برای تلویزیون ازمن ضبط کرده‌اند که در کشورهای‌امریکا، آلمان و سوئیس و البته در ایران پخش شده است که هم درباره زندگی من و هم معرفی کار چاپ باتیک است. از شاگردانم خانم جعفری نژاد، خانم قوامی، آقای خاویان و خانم
تقدس نژاد راباید ذکر کنم. خوشحال‌ام که این‌ها را برای نسل آینده‌تربیت کرده‌ام.امیدوارم مسئولان به این هنر بها بدهند چون خیلی‌ها دلشان می‌خواهد این هنر را یاد بگیرند و کارگاه‌هایی را برای آموزش ایجاد کنند. سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری باید این هنر را توسعه بدهد.امیدوارم نشست‌هایی با حضور استادان تشکیل شود تا دقیقاً کاستی‌ها بررسی شود. همچنین هر هنری را که به آن کم توجهی شده سعی کنند، آن را تقویت کنند.
” چاپ باتیک “
مغولها که خاطره تلخ کشتارهای وحشیانه شان در ایران هرگز از حافظه تاریخ محو نخواهد شد، به پشتوانه وابستگیهایشان به دولت چین شمالی و از انجا که خراجگزار ان دولت بودند. از ابتدای تسلط بر ایران به موازات ارتکاب جرم و جنایت هایی که این متعال اشاره به آنها را ایجاب نمی کند . با گشودن دروازه های کشور به روی انواع تولیدات چینی از سفال و شیشه گرفته تا فلز و پارچه کوشیدند رویاروی هر نوع خلاقیت ایرانی بایستند و شاید به همین ملاحظه بود که در کوتاه مدتی بازارهای ایران از انواع محصولات چینی و منجمله پارچه اشباع شد و صنعتگران دستباف و رنگرز ایرانی که توان مقابله با کالاهای ارزان قیمت ومتوع خارجی را نداشتند خودبخود از گردونه تولید بیرون رفتند . اما از انجا که صنعتگران و اهل حرفه در تمام ادوار تاریخ طبقه مؤثر و فعالی در محیط اجتماعی ایران بودند ، قوم مغول نیز نتوانست نسبت به انها بی اعتنا بماند و به روایت عبید زاکانی ” در تواریخ مغول وارد است که هلاکو خان را چون بغداد مسخر شد، جمعی را که از شمشیر باز مانده بودند بفرمود تا حاضر کردند . حال هر فومی باز پرسید . چون بر احوال مجموع ایشان واقف گشت گفت از اهل حرفه ناگزیر است و ایشان را رخصت داد تا به سر کار خود رفتند و; و همین گروه بودند که از سویی برای مقابله با هجوم مصنوعات چینی ، از سویی به منظور نجات پیشه پر پیشینه خود و از سویی دیگر جهت جلب توجه خوانین مغول و مصون ماندن از اسیب انان دست به ابتکارات و ابداعات جدیدی زدند و کوشیدند کاری کنند که بازتاب سر پنجه هایشان دارای ویژگیهایی نسبت به کالاهای وارداتی باشد و چنین بود که عصر استیلای مغولها ، علیرغم ادم کشتنها و به اتش کشیدنها به صورت یکی از درخشانترین فصول تاریخ صنعت و هنر ایران درامد . قلمکارسازی
که امروزه نیز تولید ان در ابعادی گسترده رواج دارد یکی از ابتکارات خاص ایرانیان در این دوره است . این هنر که وجه تسمیه اش را از شیوه تولید اغازین خود وام گرفته و هم اینک به گونه ای وسیع در اصفهان و به شکلی محدودتر در مشهد ، دامغان ، و ابیانه حد فاصل بین کاشان و نطنز رواج دارد ، به نوشته محققین از اوایل قرن هفتم هجری قمری و همزمان با هجوم مغولها در ایران شکل گرفته و در گذشته هایی دور ، اصفهان وشیراز ،بروجرد ، همدان، رشت ، نخجوان ،یزد ،سمنان ، گناباد،
نجف اباد و روستاهای فارسان، گزبر خوار ، خورزوق ، برخوار، سنجان، سده و; جزو مراکز مهم تولید پارچه قلمکار به شمار میرفته و ازنظراهمیت پارچه های قلمکار بروجردی در مقام اول بوده .
همچنین شواهد و مدارک مکتوبی از جمله نظریه دکتر عیسی بهنام در کتاب صنایع دستی ایران وجود دارد، که حاکی از وجود نوعی پارچه نقاشی شده در قرن پنجم هجری قمری ( یازده میلادی ) است و همین امر باعث شده تا گروهی از سرشت بزرگی سابقه تولید قلمکار را به روزگار محم
ود غزنوی برسانند ، در حالی که صحت این مطلب را به دشواری میتوان پذیرفت . زیرا اسناد معتبرتر گویای ان است که قلمکاری و نقاشی روی پارچه به شکل کنونی ان از دوره مغولها رواج یافته است . متعسفانه بدلیل اسیب پذیری نسوج پارچه در برابر عوامل جوی و نیز مصرفی بودن اکثر نولیدات قلمکار ، در حال حاضر هیچگونه نشانه ای از قلمکارهای مربوط به دوران یاد شده در دست نیست ، و فنهای ان تعداد از پارچه هایی که نزد خانواده های ایرانی حفظ شده یا در موزه های کشور محفوظ است و قدمت چندانی هم ندارد ، قدیمی ترین قلمکار ابریشمی ، در مجموعه ژرم پیشون نگهداری می شود و متعلق به قرن دوازدهم ه . ق قرن هجدهم میلادی است و ظاهرأ تعلق به
اصفهان دارد . در موزه مترو پولیتن نیز نمونه هایی از تولیدات قرن نوزدهم میلادی موجود است که حاصل کار صنعتگران اصفهان ، یزد و همدان می باشد ، و گویای اینکه تا حدود دویست سال پیش تولید قلمکار در یزد و اصفهان رواج داشته و همچنین مأخزی در دست است که نشان می دهد قلمکار یزد با پا رچه ای که باس درست می شده و از حیث لطافت و خوش نمایی به پای قلمکارهای اصفهان نمی رسیده و دارای عرض کمی بوده و غالبأ در پارچه کم عرض را در کنار هم می دوخته اند تا یک قطعه قلمکار بدست اید .
شیوه ابتدائی تولید
نحوه ابتدایی تولید قلمکار بدین شکل بود که با قام روی پارچه پنبه ای و احتمالأ ابریشمی طرحهای مورد نظر را نقاشی نموده و سپس با مواد شیمیایی ویژه ای نسبت به تثبیت رنگها اقدام می کرده اند . لیکن به دلیل فقدان هماهنگی لازم بین نقوش و نیز از انجا که این کار مستلزم صرف وقت فراوانی بود ، تکامل تدریجی قلمکاری باعث شد تا برای دسترسی به تولید بیشتر ونیز ایجاد
یکنواختی و هماهنگی نقوش ، استفاده از مهرهای چوبی جایگزین استفاده از قلم مو شود و جهت فراهم اوردن امکان استفاده عموم از پارچه قلمکار ، تهیه قلمکارهایی بر روی کتان ، چلوار ، کرباس ، وسایر انواع پارچه نیز رواج یابد و تحقیقأ می توان فاصله اوایل قرن دهم هجری (1502 میلادی ) تا اواسط قرن دوازدهم هجری قمری (1722 میلادی ) را اوج قلمکار سازی و روزگار اعتلای این هنر بحساب اورد . چه انکه طی سالهای یاد شده اکثر مردم کشور مصرف کننده پارچه قلمکار بودند و ضمن استفاده از این پارچه بعنوان پارچه لباس بصورت پرده ، سفره ، مجمعه پوش ، سجاده ، رویه لحاف ، بقچه ، سوزنی ، قطیفه ، دستمال و کتیبه هایی برای تزئین مجالس سوگواری شهدای کربلا نیز از ان بهره می گرفتند .
” باتیک از ابتدا تا امروز “
قلمکار سازی که نوعی از چاپهای سنتی بر روی پارچه است گذشته پر فراز و فرودی داشته و تحقیقأ نمی توان گفت طی سالهایی که از عمرش می گذرد دچار چه تغییرات و تحولاتی شده است . عبدالحسین احسانی در کتابی که با عنوان مجموعه قلمکار ایران در سال 1350 انتشار یافته مجموعأ 12 طرح مربوط به قبل از سال 907 هجری قمری _ 79 طرح مربوط به سالهای 709 تا 1148 قمری _ 28 طرح مربوط به سالهای 1148 تا 1214 هجری قمری _ 55 طرح مربوط به سالهای 1214 تا 1345 هجری قمری و تعداد بسیار محدودی از طرحهای مربوط به شستسال اخیر را اورده و کوشیده است تا طی ان تحولات قلمکار سازی را در روزگاران پیشین بکمک نقوش رایج در ان به نمایش بگذارد ، در حالیکه علی چیست ساز ، یکی از قلمکارسازان ایرانی ، در تحقیقی که با عنوان صنعت قلمکار ایران ، از سوی سازمان صنایع دستی ایران انتشار یافته ضمن اشاره به 334
قالبی که در حال حاضر قلمکارسازان ایرانی از انها استفاده می کنند ، به نقوش فراوانی که توسط حاج محمد رضا و حاج تقی اخوان چیت ساز و استاد رحیم بیدادی از روی ضریح ها ، کاشیها و قرائن قلمکار تهیه شده نیز اشاره کرده است که ارزیابی دقیق این قالبها و نقوش بخوبی می تواند سیر تحولی و اوج و حضیض های هنر قلمکار سازی در ایران را نشان دهد و مددرسان محققان در
دسترسی به واقعیات باشد . چرا که متأسفانه در زمینه قلمکارسازی تا پیش از سال 907 هجری قمری جز انچه بطور پراکنده در گوشه و کنار کتب و رسالات امده ، اطلاعات قابل توجه دیگری در دست نیست . علی چیت ساز عقیده دارد : در زمان صفویه این صنعت رونق به سزا یافت و بیشتر لباسهای مردانه و زنانه از پارچه قلمکار تهیه می گردید و پارچه های ایران شهرت فراوان داشت و
بیشتر لباسهای طبقه اعیان از نوع مخصوص قلمکار به نام قلمکار زر یا اکلیلی تهیه می شد که در نوع خود بی نظیر وبسیار جالب بود و فعلأ نمونه انرا کمتر می توان یافت . در همین زمینه “پیترو دلاواله ” سیاح معروف ایتالیایی که در سال 1025 هجری قمریبه ایران سفر کرده ضمن تشریح لباسهای مردم کاشان که اکثرأ قلمکار و از جنس کتان ، چلوار و کرباس بوده نوشته است :این لباس را شاه فعلی ( شاه عباس صفوی ) مرسوم کرده و به نظر من علت ان است که او می خواهد ابریشم در مملکت زیاد مصرف نشود و این متاع که پول فراوانی عاید خزانه می کند تا حد امکان بیشتر صادر گردد .میرزا حسین تحویلدار ، نویسنده کتاب جغرافیای اصفهان نیز متذکر شده است : در قرن دهم هجری قمری بازار قیصریه اصفهان که بعد از حمله مغولها از بین رفته بود مرمت
و باز سازی گردید و بصورت مرکز تجمع قلمکارسازان درامد وکارگاههای تولیدی از سردر قیصریه تا انتهای بازار ادامه داشت و کارگاه و بازارهای فرعی ، کاروانسراهای متعدد ، و تیمچه های زیادی در اختیار هنرمندان وابسته به این حرفه بود .
در فاصله سالهای 1148 تا 1214 هجری قمری هنر قلمکارسازی ایران سیری قهقرانی را پیمود و طی سالهای بعدتر کاملأ سقوط کرد و از میان انبوه قلمکارسازان جزء معدودی انگشت شمار باقی نماند . زیرا ضعف و سستی شاهان قاجار از یک سو و طمع بیش از حد کشورهایی نظیر انگلیس
، روسیه، هند و هلند از سویی دیگر ، بازار ایران را به صورت انباری از انواع و اقسام کالاهای وارداتی از کشورهای پیش گفته در اورد و در نتیجه صنعتگران بیشماری به یکبار ماندند و تدریجأ هر یک از گوشه ای فرا رفتند .تا اینکه بعد از سقوط قاجارریه و قطع نسبی مناسبات تجاری گذشته به پشتوانه علاقمندی و همت جمعی از دست اندرکاران صنایع دستی ، نظیر مرحوم شیخ حریری ، مشهدی عبدالخالق ، حاج محمدرضا اخوان ، محمدتقی اخوان ، امینی ، برادران بیرجندی ، شیخ بهایی و چند خارجی بنامهای مارتین و براسل شرکتهای تولید قلمکار و صنایع دیگر تشکیل گردید و بر اثر کوشش انان بار دیگر این صنعت رونق گرفت و اگر چه با شعله ور شدن اتش جنگ جهانگیر دوم ، بار دیگر اطماتی متوجه صنعت قلمکارسازی شد ، اما این ضربه ها چندان کاری نبود که بتواند باعث وقفه یا رکدی در فعالیتهای بعدی دست اندرکاران شود .
” شیوه های فعلی تولید “
برای شروع به چاپ باتیک لازم است تا عملیاتی به نامهای صمغ گیری ، سفید گیری و وزن دادن انجام شود . چرا که معمولأ حدود 25% از وزن ابریشم خام را ماده پروتئینی بنام صمغ ابریشم تشکیل می دهد و حذف ان نقش بسیار موثر و محسوس در یکنواختی رنگرزی ، درخشندگی و نرمی پارچه بعد از اتمام عملیات رنگرزی دارد .
در اسکو که یکی از بزرگترین مراکز تولید پارچه های کلافه ای است ، صمغ گیری روی پارچه ابریشمین بافته شده انجام می شود و با کمک دو سود و مقداری صابون در جوش شیرین صمغ ابریشم جدا می شود . مدت صمغ گیری به نسبت غلظت کربنات دو سود مصرفی و نیز نوع صابونی که مورد استفاده قرار می گیرد متغیر است . ولی معمولأ از نیم ساعت تجاوز نمی کند . بعد از این مرحله ، چنانچه تهیه پارچه ای با نقوش سفید مورد نظر هنرمند باشد سفیدگری انجام می شود و هنرمندان با کمک تخم خربزه و روشنک (دانه ای به اندازه باقلا با طعم تلخ و رنگ سرخ یا سیاه ) به انجام این کار می پردازد . تخم خربزه علاوه بر انکه ابریشم را سفید می کند در نرم کردن ان نیز موثر است .
منظور اصلی از وزن دادن ابریشم ، جایگزین کردن وزنی است که توسط صمغ گیری از ابریشم کاسته می شود . بعلاوه ، وزن دادن سبب ازدیاد درخشندگی پارچه ابریشمی ، بالا رفتن خاصیت افتادگی یا افت پارچه و همچنین بهتر شدن زیر دست ان می گردد .
بعد از انجام این اعمال کار چاپ و انتقال نقوش بوسیله قالبهای چوبی یا فلزی انجام میشود و شیوه کار چنین است که هنرمند ” واکس را به صورت جذاب در اورده و سپس مهر چوبی را در داخل ان فرو می برد تا قدی از واکس را بخود جذب نماید . انگاه با دقت انرا بروی پارچه که بر سطح همواری گسترده و حداکثر چروکش گرفته شده می زند و این عمل را تا پر شدن قواره یا طاقه پارچه از نقش مورد نظر ادامه می دهد . در پایان این مرحله ، پارچه سفید دارای نقوشی از واکس است که چنانچه رنگ امیزی شود قسمتهای خالی مانده ان قادر به جذب رنگ خواهد بود ، در حالیکه قسمتهای پوشیده شده از واکس سفید باقی می ماند . در مرحله بعد ( پس از رنگرزی اول ، و خشکاندن پارچه ) هنرمند بدون برداشتن واکس ، قسمتهای دیگری از کلیه نقوش و رنگهای مورد نظر ادامه می دهد . در پایان کار و برداشتن واکس از روی پارچه که اصطلاحأ موم زدایی
نامیده می شود طاقه یا قواره پارچه رنگین ومنقوشی بدست می اید که بر ان محل واکس خورده اول به رنگ اصلی ، محلهای پوشیده شده در مرحله دوم برنگ نخستین رنگرزی ، محلهای پوشیده شده در مرحله سوم برنگ دومین رنگ امیزی و; است و متن اصلی پارچه ، رنگ اخرین رنگرزی را دارد .
موم زدایی از پارچ
ه های کلاقه ای معمولأ بوسیله اطو و کاغذ کاهی انجام می شود هنرمندان بعد از اتمام عملیات چاپ و رنگرزی ، پارچه اماده شده را بر روی سطح همواری گسترده و بر روی ان یک صفحه کاغذ کاهی یا روزنامه قرار داده و اطوئی داغ را بر سطح پارچه می کشند تا در اثر حرارت موم ذوب و جذب کاغذ گردد . گاه برای اطمینان بیشتر موم زدایی دوباره انجام می شود تا احتمالأ موم اضافی بر روی پارچه باقی نماند و رنگی که زیر ان قرار داشته کامأ شفاف جلوه نماید .
گنجینه احیا گر چاپ کلاقه ای در ایران
استاد گنجینه را باید پدر چاپ کلاقه ای در ایران دانست؛ هنرمندی که با آموزش هنر خود به مشتاقان این هنر در دوره های مختلف هنری و دانشگاه ها باعث احیای آن گردید.
چاپ کلاقه ای جزو رشته هایی از هنرهای سنتی است که هم جنبه های کاربردی دارد و هم وجه هنری آن اهمیت می یابد؛ هنرهایی که به مرور زمان کاربردهای اولیه خود را از دست داده و با شرایط اجتماعی و اقتصادی کمتر مورد استفاده قرار گرفته و بیشتر جنبه های تزیینی آن اهمیت یافته است.
از آن هنگام که انسان نیاز به پوشش را احساس کرد و به علت میل به تنوع، پوشش های خود را با رنگ های طبیعی و با وسایل ساده نقش دار کرد، چاپ پارچه آغاز شد. با نگاه به مستندات باستان شناسی باید گفت که نقش دار کردن پوشش ها قبل از پیدایش رنگرزی به وجود آمد. چاپ به وسیله باسمه یا قالب را نیز باید به هزاره چهارم پیش از میلاد نسبت داد. مهر در پیشرفت تمدن دنیای کهن سهم بسزایی داشت. کهن ترین مهرها دارای نقوش هندسی ساده و مارپیچی و گاه مهرها روایتگر داستان ها و یا نقوش انسانی بوده است.
چاپ کلاقه ای که در شرق آسیا و جاوه به باتیک معروف است، در مراحل اولیه، نوعی مقاوم سازی توسط گره زدن نقاطی از پارچه بود که از نفوذ رنگ به داخل آن جلوگیری می کرد و امروزه این شیوه را پیچمان یا باندانا می گویند.
کلمات کلیدی:
ساخته شده توسط Rodrigo ترجمه شده
به پارسی بلاگ توسط تیم پارسی بلاگ.
