پروژه دانشجویی مقاله اصول حاکم بر اسناد تجاری با pdf دارای 23 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله اصول حاکم بر اسناد تجاری با pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله اصول حاکم بر اسناد تجاری با pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
اصول حاکم بر اسناد تجاری
مقدمه:
اهمیت موضوع: توسعه روزافزون تجارت و مبادلات تجاری داخلی و بینالمللی و ضرورت سرعت و سهولت در امر بازرگانی و نقشی که گردش سرمایه و حجم مبادلات تجاری در سرنوشت سیاسی و اقتصادی کشورها دارد، دولتها را بر آن داشته است تا با تدوین ضوابط و م
قررات خاصی، امنیت خاطر تاجر و بازرگان را در روابط تجاری فراهم نمایند. اسنادی چون سفته و چک و برات، با ویژگیها و کارکردهای خاص، علاوه بر تاثیر اجتناب ناپذیری که بر اقتصاد هر کشور دارد؛ امروزه از مهمترین ابزار تجارت نیز به شمار میرود. تاجری نیست که روزانه با این اسناد سر و کار نداشته باشد. از سوی دیگر، تاجر با به جریان انداختن سرمایه خود ن
یاز به امنیت خاطر و حمایت حقوقی همگام با دو اصل سرعت و سهولت دارد. امری که با استفاده از روشهای معمول در نظام حقوق مدنی قابل تامین نیست. از این رو، در نظامهای حقوقی داخلی و بینالمللی، اصول خاصی بر معاملات برواتی حکومت میکند که معمولاً اسناد مدنی از چنین اصولی برخوردار نیست. لذا بخش عمدهای از مباحث راجع به اسناد تجاری، مربوط به اصول حاکم بر آنها است. با توجه به حجم زیاد دعاوی مربوط به اسناد تجاری، مطالعه این اصول برای جامعه حقوقی کشور امری اجتناب ناپذیر است.
منظور از سند تجاری: هر چند در مفهوم عام و وسیع ، هر سند یا نوشته ای از قبیل سفته ، چک ، برات ، اوراق سهام، اوراق قرضه ، اعتبارات اسنادی ، ضمانت نامه بانکی ، سیاهه تجارتی ، انواع بارنامه و امثال اینها که در امر تجارت کاربرد داشته باشد میتواند سند تجارتی قلمدا
د گردد؛ ولی اسنادی که در این مقاله موضوع بحث ما است، فقط شامل اسناد تجاری به مفهوم خاص یعنی چک ، سفته و برات میباشد.
در این مقاله مهمترین اصول حاکم بر اسناد تجاری، شامل اصل عدم توجه ایرادات، اصل استقلال امضاءها، اصل استقلال تعهد، اصل اشتغال ذمه و اصل مدیونیت و حدود اجرای ا
ین اصول، مورد بررسی قرار گرفته است.
1 ـ اصل عدم استماع ایرادات:
یکی از اوصاف سند تجاری، وصف تجریدی است. به موجب این وصف، امضای سند تجاری موجب تعهدی مستقل از منشاء صدور خود میشود. به عبارت دیگر، سند تجاری مستقلاً و به اتکای خود متضمن حقوق و تعهدات برای طرفین است. از اوصاف دیگر سند تجاری، قابلیت انتقال آن است. به این معنا که سند تجاری به صرف امضاء در ظهر آن، به دیگری منتقل میشود. انتقال گیرنده سند تجاری تکلیفی ندارد که به روابط خصوصی ایادی قبلی، یا به منشاء صدور یا ظهر نویسی سند تجاری توجه کند و نباید نگران ایرادات احتمالی صادرکننده سند و ایادی قبل از خود باشد. به همین دلایل گفته میشود، ایراداتی که مربوط به منشاء صدور یا ظهرنویسی است، پذیرفته نیست. امضاء کنندگان سند ( اعم از صادر کننده و ظهر نویس و ضامن ) نمیتوانند در مقابل دعوای دارنده سند به ایراداتی از قبیل فسخ معامله یا بطلان آن، تهاتر، تخلف از شرط و وصف، تقلب، نامشروع بودن جهت و امثال آن متوسل شوند. این بدین معنا است که اساساً به این ایرادات توجه نمیشود و دادگاه خود را فارغ از ورود به این مباحث میداند، هر چند که دلیل اثباتی ایرادات قوی و غیر قابل انکار باشد. اصل عدم استماع ایرادات، مقتضای وصف تجریدی و وصف قابلیت انتقال است.
در ماده 17 کنوانسیون 1930 ژنو ( راجع به برات ) اصل عدم استماع ایرادات به این شرح مورد تاکید قرار گرفته است : «اشخاصی که بر علیه آنان به استناد برات اقامه دعوی میشود نمیتوانند بر علیه دارنده برات، به ایراداتی که مربوط به روابط شخصی آنان با یکدیگر است ، استناد
کنند». در ماده 22 کنوانسیون 19 مارس1931 ژنو راجع به قانون متحدالشکل در خصوص چک نیز آمده است: «امضاء کنندگان چک که علیه آنها طرح دعوی شده است نمیتوانند در مقابل دارنده چک به روابط خصوصی خود با صادرکننده یا با دارندگان قبلی سند استناد کنند، مگر آنکه دارنده هنگام دریافت چک عالماً به زیان بدهکار عمل کرده باشد ».
در قانون تجارت ایران ماده صریحی در باره عدم استماع ایرادات وضع نشده است . ولی نظرات حقوقی و رویه دادگاهها تا حدودی این نقیصه را جبران کرده است. همچنین در طرح پیش نویس اصلاح قانون تجارت تا حدودی به این موضوع توجه شده است [1].
شعبه 25 دیوان عالی کشور در پرونده شماره 9/7530 به موجب رای شماره 788/25 مورخ 24/11/1372 در جریان رسیدگی به دادنامهی صادره از دادگاه بدوی که بدون توجه ب
ه اصل عدم توجه ایرادات صادر شده بود، چنین استدلال میکند: «نظر به اینکه تجدیدنظر خوانده صدور و تسلیم چک موضوع دعوی را به آقای ((ج )) قبول دارد و نظر به اینکه انتقال چک وسیله شخص اخیر نیز مورد ایراد واقع نشده و مفاد چک نیز دلالت بر تضمینی بودن آن ندارد و نظر به اینکه دارنده چک که به طریق صحیح به وی واگذار گردیده قانونا” حق مطالبه وجه آن را از صادرکننده دارا می باشد و چگونگی رابطه دارنده اولی با صادرکننده چک موثر در رابطه انتقال گیرنده با صادرکننده نمی باشد0 علی هذا دادنامه موصوف که بدون رعایت مراتب صادر گردیده است نقص می شود و رسیدگی به دادگاه حقوقی یک شهرستان 000محول می گردد» [2]
نمونه دیگر از رویه دادگاهها در خصوص اصل عدم استماع ایرادات مربوط به رای شماره 388 و 389 مورخ 10/8/72 شعبه 28 دادگاه حقوقی یک تهران میباشد که در این رای آمده اس
ت: « در خصوص دعوی اصلی نظر به اینکه مستند دعوی خواهان یک فقره چک به شماره 683582-2/2/70 به مبلغ ;.. ریال منتسب به خوانده بوده که اصالت آن با توجه به اقرار م
شارالیه در ضمن مدافعاتش محرز بوده و از طرف نامبرده و به حواله کرد مجلوب ثالث صادر و پس از ظهرنویسی از طرف شخص مذکور به خواهان دعوی اصلی انتقال یافته است و چون خواهان دعوی اصلی دارنده اولیه چک مذکور نبوده بلکه این چک از طریق ظهرنویسی به وی واگذار شده لذا به لحاظ عدم وجود رابطه پایه ای یا معاملاتی بین وی و صادرکننده چک بین خوانده دعوی اصلی و وجود رابطه برواتی بین آنان ایرادات و اعتراضات صادرکننده چک (خوانده دعوای اصلی ) گرچه در مقابل دارنده اولیه آن قابلیت طرح و عنوان و توجه را داشته ولی در مقابل خواهان دعوی اصلی با توجه به مجموع مقررات اسناد تجاری قانون تجارت قابل استناد نبوده و در نتیجه مراتب ادعایی خوانده و مدافعات وی در زمینه چگونگی صدور چک مستند دعوی و معاملهای که چک مذکور در ارتباط با آن صادر گردیده و عدم استحقاق دارنده اولیه در انتقال چک مورد بحث به خواهان در دعوی خواهان اصلی موثر در مقام نبوده و قابلیت توجه و ترتیب اثر را نداشته و رافع مسئولیت وی در قبال خواهان دعوی اصلی نمیباشد و چون وجه چک مستند دعوی از طرف خواهان از بانک محال علیه مطالبه شده و به لحاظ عدم موجودی کافی منتهی به صدور گواهینامه عدم پرداخت گردیده است لذا به لحاظ وجود اصل چک در ید خواهان استحقاق مشارالیه در مطالبه وجه چک و اشتغال ذمه خوانده ثابت و مدلل است و از آنجاییکه از ناحیه خوانده دعوی اصلی در قبال دعوی خواهان مدافعات موثر و موجهی بعمل نیامده است، بنابراین دادگاه دعوی خواهان
اصلی را وارد و موجه تشخیص و به استناد ماده 357 قانون آئین دادرسی مدنی حکم به محکومیت خوانده به پرداخت مبلغ ;. ریال بابت اصل خواسته و پرداخت مبلغ ;; ریال بابت خسارت دادرسی در حق خواهان صادر و اعلام می نماید» [3]
استثنائات اصل عدم توجه ایرادات:
اصل عدم استماع ایرادات مجوزی برای استفاده بلا جهت و دارا شدن بلا سبب نیست. در هیچیک از نظامهای حقوقی اکل مال به باطل معتبر شناخته نمیشود. انتقال مال از شخصی به شخص دیگر فقط از مجرای معاملهای مبتنی بر رضایت طرفین ( الا ان تکون تج
اره عن تراض ) [4] امکان پذیر است. به همین جهت بر اصل عدم استماع ایرادات، استثنائاتی وارد شده است. این استثنائات بدون اینکه بر وصف تجریدی اسناد تجاری لطمهای وارد سازد، فقط حد اجرای اصل را قدری محدود میکند. مهمترین استثنائات از این قرار است:
الف – ایرادات بین ایادی بلا فصل: در صورتی که در روابط بین صادر کننده یا ظهر نویس سند تجاری و شخص بلا فصل او دعوا مطرح باشد، اگر چه اصل بر بدهکاری امضا کننده سند تجاری است، لیکن ایراداتی که خوانده مطرح میکند باید مورد رسیدگی قرار گیرد. استاد بهرامی در مقاله وصف تجریدی اسناد تجاری در این زمینه مینویسد: « ; اصل مزبور ( عدم توجه ایرادات ) اطلاق خود را در روابط شخصی میان طرفین بلا فصل از دست مىدهد . لذا اگر متعهد ایراد نماید که تعهد یا رابطه حقوقی سابق که منشاء و علت صدور سند تجارتی متنازع فیه شده به جهتی از جهات قانونی ساقط و یا منحل و یا باطل گردیده و یا اینکه پس از صدور سند موصوف به واسطه وفای به عهد ، اقاله ، ابراء ، تبدیل تعهد ، تهاتر ، مالکیت مافیالذمه ، فسخ ، انفساخ ، منفسخ ، و ;. از بین رفته و یا اینکه این سند به موجب نوشته دیگر در نزد وی به صورت امانت بوده است و ایراداتی از این قبیل در این حالت ایراد خوانده علیرغم اصل عدم توجه ایرادات، استماع مىشود [5]. » همانطور که در رای شماره 388 و 389 مورخ 10/8/1372 شعبه 28 دادگاه حقوقی تهران ملاحظه شد، در این رای ضمن عدم پذیرش ایرادات بین صادر کننده چک و ظهر نویس در قبال دارنده چک، به این نکته نیز تصریح شده است که ایرادات در رابطه بین طرفین بلا فصل قابل رسیدگی است.
ب – ایرادات علیه دارنده با سوء نیت: چه بسا دارنده بلا فصل سند تجاری برای محروم کردن صادر کننده از طرح ایرادات، بطور صوری یا با تبانی سند را به دیگری واگذار کند. اصل عدم استماع ایرادات فقط برای حمایت از دارنده با حسن نیت است. در حالی که حمایت از دارنده با سوء نیت بر خلاف عدل و انصاف قضایی و موازین حقوقی است.
دارنده سند تجاری، وقتی با سوء نیت تلقی میشود که:
1 از ایرادات سند تجاری اطلاع داشته باشد. به عبارت دیگر با علم و آگاهی به عدم مدیونیت مدعی ایراد ، سند را تحصیل کرده باشد. به موجب رای مورخ 20/1/1328 شعبه چهارم دیوان عالی کشور «استدلال دادگاه بر بی حقی دارنده سفته مبنی بر این که سفته مزبور متضمن تعهد ظهرنویس به انتقال خانه خود به صادر کننده بوده و تعهد مزبور اجراء نشده ، در برابر دارنده سفته که اطلاعش از جریان امر ثابت نگردیده، صحیح نمیباشد» منظور این است که اگر دارنده از سابقه و عدم تعهد صادر کننده اطلاع میداشت، ایراد مدعی قابل رسیدگی بو
د.
2 سند را با تبانی یا سوء نیت تحصیل کرده باشد. یعنی ثابت شود که تحصیل سند محصول فریب و اعمال نفوذ ناروا و دیگر روشهای نامشروع بوده است.
3 بدون عوض معینی سند را اخذ کرده باشد. فقدان عوض معتبر، اماره بر سوء نیت و از روشهای تحصیل مال بلا جهت به شمار میآید. خود ندارد. بلکه وظیفه مدعیعلیه است که سوء نیت دارنده سند یا علم و اطلاع او به عدم مدیونیت خود یا بلاعوض بودن تحصیل سند را به دادگاه ثابت نماید.
ج – ایرادات شکلی نسبت به سند: وصف تجریدی از اوصاف ویژه اسناد تجاری است. سند تجاری نیز فقط به اسنادی اطلاق میشود که با داشتن شرایط شکلی خاص به این عنوان شناخته شده باشد. فقدان شرایط شکلی در مواردی موجب خروج سند از مقررات خاص اسناد تجاری میشود. بنابراین ایراد شکلی نسبت به سند نه تنها قابل استماع است؛ بلکه در صورت اثبات ایراد، موجب خروج سند از زمره اسناد تجاری میشود.
د – ایرادات مربوط به امضاء: بدیهی است که اساس تعهد اشخاص اراده و رضایت آنها به ایجاد تعهد است که با امضای اسناد تسجیل میشود. اگر کسی نسبت به امضای خود ایراد کند، دادگاه مکلف به رسیدگی میباشد. ایراد نسبت به امضاء ممکن است مبتنی بر ادعای جعل یا اجبار و اکراه باشد که در هر حال بر علیه هر دارنده ای قابل استماع و رسیدگی است. زیرا نه تنها امضای مجعول هیچ مسئولیتی را متوجه شخص نمیکند، بلکه اینگونه ایرادات مربوط به نظم عمومی و لزوم رسیدگی به آن مقتضای قواعد آمره است. نکتهای که در اینجا ذکر آن ضروری به نظر میرسد این است که بنابر اصل استقلال امضاءها که در همین مقاله در مورد آن بحث خواهد شد، اثبات جعلی بودن امضای یکی از متعهدین سند، تاثیری در تعهدات سایر امضاء کنندگان ندارد [6].
ه – ایراد عدم اهلیت : اگر ایراد کننده شخص صادر کننده چک باشد، معمولاً ایراد عدم اهلیت موضوعیت نخواهد داشت. زیرا بانکها دسته چک در اختیار اشخاص فاقد اهلیت قرار نمیدهند. اما در مورد ظهرنویس ، ضامن، صادر کنندهسفته یا قبول کننده برات این احتمال وجود دارد که اینها در زمان امضای سند فاقد اهلیت قانونی باشند. بدیهی است که ایراد فقدان اهلیت، در برابر هر دارندهای قابل استماع است. متعهدی که اهلیت لازم برای معامله برواتی نداشته است ، اساساً متعهد شناخته نمیشود. بنابراین، خوانده میتواند در مقابل دارنده سند تجاری به عدم اهلیت خود استناد کند. زیرا حمایت از حقوق محجورین که مبتنی بر نظم عمومی است ، مقتضی چنین برخوردی است.
و – ایراد تحصیل مجرمانه سند: ارتکاب اعمال مجرمانه از قبیل کلاهبرداری و خیانت در امانت و سرقت و امثال آن و تحصیل سند به روشهای مزبور هرگز منشاء اعتبار
و ارزش حقوقی نیست. اما به این سئوال که آیا ایراد تحصیل مجرمانه سند در رابطه با دارنده با حسن نیتی که از منشاء صدور سند و روابط ایادی قبلی اطلاعی ندارد، قابل استماع است یا خیر؟، پاسخ یکسانی داده نشده است. عدهای معتقدند « ایراد مدعی حتی بر علیه دارنده با حسن نیتی که از مجرمانه بودن نحوه تحصیل سند بی اطلاع است نیز مسموع خواهد بود چرا که ادعای او نتیجه حمایت اصولی جامعه بوده و استماع چنین ایرادی
را تجویز مینماید . بدون شک مصالح عمومی جامعه بر مصلحت فردی اشخاص غلبه دارد و به همین لحاظ اصل حمایت از دارنده سند تجاری کاربرد خود را در این مقام از دست میدهد » [7]. شعبه 21 دادگاه تجدیدنظر استان تهران به موجب رای شماره 3541 – 19/9/1381 در موردی چکی که از طریق خیانت در امانت تحصیل شده و به شخص ثالث منتقل گردیده است، با این استدلال که تحصیل چک از طریق مجرمانه در ید هر کس که باشد فاقد ارزش و اعتبار قانونی است، حکم به استرداد چک به نفع صادر کننده صادر نموده است. در بخشی از این رای آمده است: «در خصوص تجدیدنظر خواهی احمد ; به طرفیت ابراهیم ; نسبت به دادنامه شماره 808 و809 صادره از شعبه 216 دادگاه عمومی تهران در خصوص ادله چک مورد امانت به شماره ;.. به مبلغ ;; ریال با توجه به محکومیت کیفری تجدیدنظر خوانده بشرح مفاد مندرج در دادنامه مزبور و اینکه چک مزبور در ید هر کس یافت گردد ، به لحاظ اینکه از طریق مجرمانه تحصیل گردیده و در اختیار غیر گذاشته شده است فاقد ارزش و اعتبار است و ذینفع میتواند جهت مطالبه خسارت به تجدیدنظر خوانده مراجعه نماید، لذا تجدیدنظر خواهی نامبرده را وارد و موجه تشخیص و مستنداً به ماده 358 قانون آئین دادرسی مدنی ضمن نقض قسمت اخیر دادنامه شماره ; صادره از شعبه 216 دادگاه عمومی تهران در خصوص رد دعوی تجدیدنظر خواه مذکور در مورد استرداد چک مورد ادعا توسط تجدیدنظر خوانده، حکم به استرداد چک فوق الذکر به تجدید نظر خواه صادر و اعلام میگردد » [8].
عدهای دیگر با این استدلال که در اسناد تجاری اختلافات صادر کننده چک و دارنده اول ارتباطی به دارنده با حسن نیت پیدا نمی کند، تحصیل مجرمانه توسط شخص اول را نس
بت به دارنده با حسن نیت مؤثر ندانستهاند. شعبه 216 دادگاه عمومی تهران به موجب رای شماره 808 و 809 مورخ 2/6/1381 در خصوص شکایت الف علیه ب مبنی بر خیانت در امانت نسبت به یک فقره چک و دادخواست استرداد چک در همان پرونده کیفری، علیرغم احراز خیانت در امانت و محکومیت کیفری متهم، در مورد استرداد لاشه چک به این استدلال « از آن
جا که چک به مانند دیگر اسناد تجاری در ید دارنده با حسن نیت ، اختلافات صادر کننده چک و دارنده اول ارتباطی به او پیدا نمی کند و چون در پرونده دلیلی بر سوء نیت دارندگان بعدی اقامه نشده است لذا دارنده فعلی چک بعنوان دارنده با حسن نیت بوده و استرداد چک از وی فاقد و جاهت قانونی بنظر میرسد» حکم به رد دعوا صادر نموده است [9].
استدلال گروه اول کافی نیست و تا حدی اغراقآمیز و بر خلاف وصف تجریدی است. نظر گروه دوم را هم نمیتوان در همه موارد جاری کرد. زیرا مسئول دانستن شخصی که ارادهای در انتقال سند و به گردش درآمدن آن نداشته است، بر خلاف نظم عمومی است. لذا به نظر میرسد باید بین حالتی که صادر کننده با اختیار و اراده سند تجاری را صادر و در اختیار گیرنده اولی قرار میدهد، با حالتی که بدون اختیار و اراده سند از ید او خارج میشود و به گردش درمیآید، تفاوت قائل شد. در حالت اول مثل مواردی از قبیل ادعای خیانت در امانت یا کلاهبرداری، ایراد تحصیل مجرمانه سند فقط در رابطه بین مدعی و شخص بلا فصل او باید شنیده شود و نسبت به دارنده با حسن نیت اصل عدم استماع ایرادات جاری گردد. ولی در حالت دوم مثل مواردی از قبیل سرقت یا مفقودی سند، تصرف سند و گردش آن که بر خلاف اراده صادرکننده صورت گرفته، حتی نسبت به دارندهای که از ماهیت و منشاء چنین سندی اطلاعی نداشته است، نباید متضمن ارزش و اثر حقوقی باشد. به این ترتیب برخلاف ایراد جعل امضاء که اعتبار سند در قبال شخصی که امضایش جعل شده کلاً از بین میرود، ولی در ایراد تحصیل مجرمانه بهتر آن است که بین موردی که اراده شخص در به گردش درآمدن سند دخالت داشته است، با موردی که بدون اراده او سند به دست دیگران رسیده است، تفاوت قائل شویم.
2 ـ اصل استقلال امضاءها: دومین اصلی که بر اسناد تجاری حکومت دارد،
اصل استقلال امضاءها است. به موجب این اصل، هر امضاء بر روی سند به هر عنوان ( اعم از صادر کننده یا ظهرنویس یا ضامن ) مستقل از دیگر امضاءها اعتبار دارد. بنابراین، اگر نسبت به امضای ظهرنویس ایرادی ( مثلاً ادعای جعل ) مطرح گردد، صادرکننده نمیتواند
از پرداخت وجه سند به دارنده با حسن نیت خودداری کند. زیرا صادر کننده به اعتبار امضای خود در قبال دارنده سند تجاری مسئولیت دارد. شعبه اول دادگاه حقوقی یک همدان در پرونده شماره 68/4939 ، ادعای جعلی بودن امضای ظهرنویس را بر فرض صحت ادعا موجب سقوط مسئولیت صادر کننده چک ندانسته و به این اعتبار دعوای خواهان را مردود اعلام کرده است. این رای که مورد تائید شعبه 21 دیوان عالی کشور قرار گرفته است، به خوبی بیانگر اصل استقلال امضاءها است [10]. بنابراین اگر برخی از امضاءها به دلایلی از قبیل نداشتن اهلیت، تقلبی یا جعلی بودن امضاء فاقد اعتبار شناخته شود؛ یا به واسطه هر ایرادی دیگری موجب عدم تعهد یکی از امضاء کنندگان سند گردد، تعهد سایر امضاء کنندگان به قوت خود باقی است.
در ماده 10 کنوانسیون 19 مارس 1931 ژنو راجع به قانون متحدالشکل در خصوص چک آمده است: « در صورتی که چک به امضای اشخاصی باشد که فاقد اهلیت جهت پذیرش تعهد از طریق چک هستند، یا چک متضمن امضاهای مجعول یا امضای اشخاص موهوم و یا امضاهایی باشد که بنا به دلایل دیگری نتوان امضاکننده یا کسانی را که به نمایندگی از طرف آنان چک امضاء شده است متعهد نمود، مسئولیت سایر اشخاص امضاکننده چک به قوت خود باقی است » ماده 7 کنوانسیون 1930 ژنو ( راجع به برات ) نیز مقررات مشابهی دارد. اما در قانون تجارت ایران حکم صریحی در این باب مقرر نشده است.
3 – اصل استقلال تعهد: امضاء کننده سند تجاری، به صرف صدور یا ظهرنویسی، پرداخت وجه آن را تعهد مینماید. این تعهد ناشی از امضای سند تجاری است که مستقل از دیگر اسباب بدهی میباشد. نفس صدور و امضای سند تجاری منشاء بدهی است. بنابراین برائت ذمه مدیون فقط از طریق پرداخت وجه سند حاصل میشود. نتیجه عملی اصل استقلال تعهد سند تجاری این است که نه تنها ادعای پرداخت وجه سند به ایادی قبلی دارنده سند پذی
رفته نیست؛ بلکه اگر خوانده مدعی شود که وجه چک را به شخص خواهان پرداختهام و رسیدی هم از خواهان ارائه نماید، ولی خواهان مدعی شود که وجه مربوط به دین دیگری بوده و چک بابت بدهی جداگانهای صادر شده است، در این صورت بار اثبات دلیل پرداخت وجه چک بر عهده متعهد سند تجاری است.
کلمات کلیدی:
پروژه دانشجویی مقاله ارائه راهکارهایی برای صرفه جویی در مصرف انرژی با pdf دارای 15 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله ارائه راهکارهایی برای صرفه جویی در مصرف انرژی با pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله ارائه راهکارهایی برای صرفه جویی در مصرف انرژی با pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
ارائه راهکارهایی برای صرفه جویی در مصرف انرژی
چکیده
با توجه به افزایش مصرف انرژی، محدود بودن منابع طبیعی، حرکت در راستای طرح توسعه پایدار و حفظ محیط زیست بایستی تا حد امکان از هدر رفتن و تلف شدن انرژی جلوگیری شود. در این تحقیق کارهایی که بایستی در این زمینه انجام بگیرد مورد بررسی قرار گرفته و نمونههایی از کارهایی که میتوان انجام داد به تفضیل ارائه شدهاند. از جمله کارهای علمی
و کاربردی میتوان به موارد زیر اشاره کرد: 1- استفاده از تکنولوژیهای جدید و مواد اولیه بهتر و سازگار با محیط زیست. 2- استفاده بهینه از مواد و بازیابی آنها در صنایع مختلف. 3- بهینهسازی واحدهای صنعتی و تولیدی. 4- بالا نگهداشتن قیمت انرژی. 5- یافتن کاربردهای جدید برای موادی که به وفور یافت میشوند و فعلاً کم مصرف هستند. 6- استفاده از انرژیهای نو و تجدیدپذیر. 7- آموزش مصرف انرژی به افراد از طریق رسانههای ارتباط جمعی. 8- توسعه فرهنگ عامه مردم در جهت مصرف کمتر و بهینه از انرژی.
کلمات کلیدی: صرفهجویی، مصرف انرژی، راهکارها، جدید، بهینه سازی، بالا بردن فرهنگ عامه.
مقدمه
کشور پهناور ایران دارای منابع و ذخایر بزرگ انرژی است. در حال حاضر تعداد 85 میدان نفتی کشف شده در کشور وجود دارد. از لحاظ ذخایر گازی، ایران دومین مقام را در جهان دارد. ذخایر گازی باقیمانده در ایران در حدود 2616 تریلیون متر مکعب میباشد. منابع دیگر انرژی مثل ذغال سنگ و … نیز در کشور وجود دارد ]1[. با توجه به افزایش مصرف انرژی، محدود بودن منابع طبیعی، حرکت در راستای طرح توسعه پایدار و حفظ محیط زیست بایستی تا حدامکان از حدر رفتن و تلف شدن انرژی جلوگیری شود. برای این منظور بایستی در زمینه استفاده بهینه از منابع انرژی در کشور قدمهایی برداشته شود.
واژه بهینهسازی ترجمه کلمه optimization است که در ریاضیات مفهوم خاص خود را دارد و در کشور ما نیز در زمینه های مختلف از جمله انرژی مورد استفاده قرار گرفته است. بهینهسازی مصرف انرژی برای یک فرایند میتواند به صورت موضعی (Local) و یا بصورت جامع (Global) برای یک سیستم که متشکل از چندین فرایند است، انجام شود. بر اساس تئوری بهینهسازی، نتیجه بهینهسازی برای چندین فرایند به صورت جداگانه الزاما برابر با نتیجه بهینهسازی به صورت جامع نیست و بنابر تعریف، بهینهسازی به صورت جامع میتواند در برگیرنده ترکیبی از دو فرایند و یا چندین فرایند باشد. اعمال بهینهسازی بصورت جامع نیاز به درک صحیح دینامیک انرژی بری تجهیزات هر یک از فرایندها دارد و به مراتب پیچیدهتر از به کارگیری روش بهینه سازی موضعی میباشد. روشهای کنترل که بر اساس دینامیک انرژی بری و نظارت بر تمامی فرایندها کار میکنند و یا تکنولوژیPinch که مبتنی بر اصل کاهش مصرف انرژی از طریق ترکیب فرایندها و یا Process integration است، از جمله روشهای بهینه سازی به صورت جامع هستند ]2[.
به غیر از تقسیمبندی روشهای بهینهسازی به موضعی و جامع، تقسیمبندی دیگری نیز وجود دارد که بر اساس هزینه های لازم برای انجام بهینهسازی میباشد و عبارتند از روشهای با هزینه پایین یا بدون هزینه، روشهای با هزینه متوسط و روشهای با هزینه بالا. از روشهای بدون هزینه می توان به موارد زیر اشاره کرد: انتخاب سوخت و یا حامل انرژی بهتر، تنظیم ساعات کاری، تنظیم نورپردازی، تنظیم دمای سیستم آبگرم، تنظیم فشار در سیستمهای هوای فشرده و … ]2[.
در این تحقیق کارهایی که میتواند در زمینه کاهش مصرف انرژی مفید واقع شود در چند گروه دستهبندی شده و در هر مورد مثالهایی که از روشهای گفته شده استفاده کردهاند و نتیجه مطلوب گرفتهاند بیان شده است.
پیشنهادات برای کاهش مصرف انرژی
کارهایی که میتوان برای کاهش مصرف انرژی پیشنهاد داد به شرح زیر میباشند.
1- استفاده از تکنولوژیهای جدید و مواد اولیه بهتر و سازگار با محیط زیست
یکی از مواردی که باعث کاهش مصرف انرژی می شود استفاده از تکنولوژیهای جدید و مواد اولیه با کیفیت بالا میباشد. اکثر واحدهایی که در کشور وجود دارند قدیمی بوده و نشتیهای زیادی در قسمتهای مختلف آنها وجود دارد یا راندمان آنها پایین است و بعضی وقتها کیفیت محصولات تولیدی قابل قیاس با مشابههای خارجی نیست. لذا بهتر است در مورد صنایع موجود در کشور بررسیهای علمی و دقیقتر انجام گیرد تا واحدهایی که انرژی بالایی مصرف میکنند شناسایی شوند و در راه تغییر فرایند و کارهای دیگر اقدام شود. از جمله کارهایی که در کشورهای مختلف در این زمینه انجام شدهاست میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1-1- استفاده از MDEA (متیل دی اتانل آمین) در صنایع پالایش گاز و شیرینسازی آن: در صورت استفاده از این ماده، ظرفیت واحد بالا، انرژی مورد نیاز کم و در نتیجه کاهش سرمایهگذاری را باعث میشود. این آمینها میتوانند تا غلظتهای بالای 50% مورد استفاد قرار گیرند ولی آمینهای خیلی خورنده مثل MEA و DEA حداکثر تا غلظتهای به ترتیب 15 و 30% میتوانند مورد استفاده قرار گیرند. آمینهای بر پایه MDEA در غلظتهای بالا فعالیت بیشتری برای حذف گازهای اسیدی دارند. بنابراین هر گالن از محلول حجم بالایی از گاز را تصفیه خواهد کرد. همچنین اپراتورها میتوانند جریان برگشتی را کم کنند و در نتیجه توان کمتری برای کار پمپها لازم است. همچنین در ریبویلر به خاطر اینکه انرژی کمتری برای شکستن پیوند بین آمین و گاز اسیدی لازم است، انرژی کمتر مصرف می شود. انتخاب پذیری بالای MDEA باعث صرفهجویی در مصرف انرژی میشود و نیز به علت خاصیت خورندگی کم آن، طول عمر تجهیزات افزایش مییابد و هزینههای نگهداری نیز کمتر می شود. برای مثال واحدی را در نظر بگیرید که از حلال MDEA برای تصفیه MM scfd 60 گاز طبیعی و حذف سولفید هیدروژن تا کمتر از ppm 4 استفاده میکند. در این حالت 9 میلیون Btu بر ساعت انرژی مصرف می شود. اگر از DEA استفاده شود برای تصفیه MM scfd 45 مقدار انرژی مصرفی 16 میلیون Btu بر ساعت خواهد بود. مشاهده می شود که در استفاده از MDEA، 33% گاز بیشتر با 56% انرژی کمتر تصفیه میشود و در صورت تبدیل واحد از DEA به MDEA، ظرفیت واحد از 75 به 90 افزایش مییابد ]3[. خوشبختانه در پالایشگاه گاز در عسلویه نیز از این ماده استفاده میشود.
1-2- استفاده از لامپهای گوگردی: که در محیطهای شهری و هم صنعتی کاربرد خوبی دارند و از لامپهای فلورسنت روشنایی بیشتر و بازده بیشتری دارند. از جمله ایرادهای این محصولات، سمی بودن ترکیبات گوگرد در اثر شکستن و آلوده کردن محیط زیست است. بنابراین آنها در یک محفظه شیشهای محکم تعبیه شدهاند ]4[.
1-3- استفاه از شیشههای دوجداره، پنجرههای PVC و عایق کردن درز پنجرهها: عامل اتلاف گرما و سرما در منازل در زمستان و تابستان پنجرهها هستند که محل تعبیه، تعداد و نوع آن مهم است. در این زمینه مدلسازیهای کامپیوتری و شبیهسازیهایی انجام شدهاست. جدیدترین این تحقیقات، تکنولوژی DOE-2.1E است که مفیدترین شبیهسازی بوده است.
در این زمینه همچنین میتوان به موارد زیر اشاره کرد.
استفاده از میکرو ویو برای گرم کردن مواد شیمیایی که علاوه بر کاهش مصرف انرژی، سازگار با محیط زیست نیز میباشد ]5[.
تولید اتیلن گلیکول و پروپیلن گلیکول به روشی که حداقل انرژی را مصرف می کند. با استفاده از این روش 32 تریلیون بیتییو انرژی صرفهجویی میشود ]6[.
2- استفاده بهینه از مواد و بازیابی آنها در صنایع مختلف
در بیشتر صنایع کشور به خاطر ناقص انجام گرفتن واکنشها، قدیمی بودن دستگاهها، تکنولوژیهای قدیمی و تخصصی نبودن مسئولیتها مواد با ارزش زیادی در پسابهای واحدها وارد شده و دور ریخته میشوند. در این زمینه هم میتوان با انجام تحقیقات لازم اقدام به بازیابی این مواد کرد. از کارهای انجام گرفته در این زمینه میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
2-1- بازیابی فلزات با ارزش از کاتالیزورهای مستعمل: سالیانه مقدار زیادی از کاتالیزورهای مورد استفاده در صنایع پالایشگاهی و پتروشیمیها به صورت مستعمل انبار میشوند که دارای فلزات با ارزشی همچون پلاتین، کبالت، مولیبدن و … میباشند. این فلزات قابل بازیابی بوده و بازیافت آنها از لحاظ اقتصادی نیز مقرون به صرفه است و با احداث واحدی میتوان این کار را انجام داد. در کشورهای مختلف شرکتهایی وجود دارند که به این کار مشغول هستند ]7[.
2-2- بازیابی و استفاده مجدد متانول مصرفی: سالانه حدود 198 میلیون کیلوگرم متانول سمی در آمریکا تولید می شود. برای مثال در واحد خالصسازی پروکسید هیدروژن FMC توانستهاند با استفاده از روش تقطیر بخار تا 90% متانول را از پساب بازیابی کنند. استفاده از این روش باعث کاهش تولید پسابهای حاوی متانول در حدود 2/2 میلیون پوند بر سال با کاهش مصرف انرژی در حدود 2/19 بیلیون Btu بر سال شده است. بعلاوه این سیستم باعث شده است تا شرکت FMC در هزینه عملیاتی سالیانهاش 5/1 میلیون دلار صرفهجویی کند. شواهد نشان می دهد که در جاهای دیگر نیز می خواهند از این تکنولوژی استفاده کنند ]8[.
کلمات کلیدی:
پروژه دانشجویی مقاله خواص آب با pdf دارای 14 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله خواص آب با pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله خواص آب با pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
خواص آب
آب مایعی بی بو ، بی مزه و قابل حمل است که از دو عنصر هیدروژنو اکسیژن تشکیل شده اشت. آب یک حلال جهانی است به این معنی که بسیاری از عناصر می توانند به راحتی در آن حل شوند. آب شیرین نسبت به آب اقیانوس ذرات حل شده کمتری در آب دارد زیرا آب اقیانوس شامل مقدار زیادی نمک حل شده است.
آب در زندگی انسان اهمیت بسیاری دارد بطوریکه بدون آن زندگی امکان پذیر نخواهد بود. در حقیقت هیچ موجود زنده ای وجود ندارد که بتواند بدون آب به حیاتش ادامه دهد.بیشتر آب روی زمین از خروج گازهای آتشفشانی سرچشمه می گیرد.جو یا اتمسفر زمین این آب را حفظ می کند و به مرور زمان آن را به چرخش در می آورد همان چیزی که از آن به عنوان چرخه ابنام میبریم . آب تبخیر می شود و ابر را تشکیل می دهد و ابرها نیز باران و برف را تولید می کنند که در رودخانه ها، دریاچه ها،مخازن زیرزمینی و اقیانوس ها جمع می شوند که این ها به عنوان منابعی برای تبخیرهای بعدی هستند. آب ماده کاملی برای چرخه آب است. زیرا دارای نقطه جوش بالا و نقطه انجماد ایین است.
ساختار مولکولی آب بسیار شبیه به ساختار یک خرس عروسکی است . اتم های هیدروژن و اکسیزن دارای یک پیوند کووالانسی بسیار محکم هستند.پیوند میان مولکول های آب ،پیوند هیدروژنی نام دارد که د ارای جاذبه ضعیفتری است .اتم های هیدوزن یک مولکول آب به اتم های اکسیژن سایر مولکول های مجاور آب چسبیده است. اینپیوندهای شیمیایی برای فعالیت های شیمیایی بسیار مهم هستند . مولکول هایی که جذب آب می شوند مانند الکل و شکر ،”ابگرا” یا آبدوست نامیده می شوند همه مولکول ها این خاصیت را ندارند که از نظر علمی آنها را “آب ترس” یا “فراری از اب ” می نامند مانند روغن و چربی و نفت.
آب دارای نیروی کشش سطحی است . کشش آب باعث شده است که به راحتی بتواند مواد سنگین را نیروی سطح خود به حالت شناور نگه دارد. مولکول های اب سطح یک حوض آرام و ساکن تمایل به فرو رفتن در مایع را دارند به همین جهت سطح مایع بسیار محکم و سفت است . علت سفت و محکم بودن سطح مایع کشش سطحی است.
کشش سطحی در شکل گیری قطره های مایع نقش اساسی دارد این قطره ها به راحتی تغییر شکل می دهند و تمایل زیادی دارند تا به واسطه نیروهای چسبندگی سطح لایه به شکل کروی در ایند. بهر حال کشش سطحی همچنین این توانایی را داردکه حشرات در حال پرواز را که بطور تصادفی در اب می افتند را به دام اندازد و به انها این اجازه را ندهد که از آب خارج شوند.
صابون ها و پاک کننده ها با کاهش کشش سطحی آب موجب تمیزی پارچه ها می شوند. این ویژگی باعث می شود آب به نقاط کثیف نفوذ پیدا میکنند. بعضی از حشرات کوچک می توانندروی سطح اب حرکت کنند به این دلیل که وزن آنها به اندازه ای نیست که بتواند بر نیروی کشش سطحی غلبه کند و در اب فرو رود. چادرهای معمولی عایق باران هستند در حالیکه پارچه های نازک ، آب را از خود عبور می دهند و اب به راحتی می تواند در آنها نفوذ کند . اما خنگامی که انگشتان روی چادر مکشید در واقع نیروی کشش سطح آنرا مشکنید و ممکن است باران در آن نفوذ کند. اب می تواند بر نیروی گرانش غلبه کند و از کناره های یک لوله باریک بالا رود. در واقع مولکول ها خود را به دیواره لوله نزدیک می کنند و خود را به بالا می کشند. ممکن است زمان زیادی طول بکشد تا اب به بالای لوله مویین برسد.
چرخه آب
چرخه آب(چرخه هیدرولوژی هم نامیده می شود) مسافرتی است که آب در حین چرخش و انتقال از زمین به آسمان و بازگشت مجدد به زمین انجام می دهد.
گرمای خورشید، انرژی لازم برای تبخیر آب از سطح زمین(اقیانوسها، دریاچه ها و غیره) را فراهم می کند. گیاهان هم آب را به هوا پس می دهند(این فرآیند تعریق نامیده می شود). بخار آب متراکم شده و قطرات ریزی را در ابرها به وجود می آورد. هنگامی که ابرها با هوای سرد بالای سطح زمین برخورد می کنند بارندگی(باران، تگرگ یا برف) آغاز شده و آب به خشکی(یا دریا) برمی گردد. قسمتی از بارش، بر روی خشکیها می بارد. بخشی از آب، بین لایه های سنگ ورس محصور می شود که این آب محصور شده، آب زیرزمینی نامیده می شود. اما قسمت عمده آب، به صورت روان آب جریان می یابد(روی سطح زمین یا زیرزمین) تا در نهایت به صورت آب شور به دریا برگردد.
چرا دریاها شورند؟
آبی که در رودخانه ها جریان دارد، مقادیر اندکی از نمکهای معدنی را از سنگ و خاک بستر رود می کند. این آب که دارای اندکی نمک است، به سمت دریاها و اقیانوسها جریان می یابد. به هنگام تبخیر(وانجماد یخهای قطبی) تنها آب اقیانوسها تبخیر می شود و نمک به صورت محلول در اقیانوس باقی مانده و تبخیر نمی شود. بنابراین با گذشت زمان، آب باقیمانده شورتر و شورتر می شود.
آب ماده ای فراوان در کره زمین است. به شکل های مختلفی همچون دریا، باران، رودخانه و; دیده می شود. آب در چرخه ی خود، مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل می شود؛ اما از بین نمی رود. هر گونه حیات محتاج آب می باشد.
انسان ها از آب آشامیدنی استفاده می کنند؛ یعنی آبی که کیفیت آن مناسب سوخت و ساز بدن باشد. با رشد جمعیت، منابع آب طبیعی در حال تمام شدن هستند و این مسئله، سبب نگرانی بسیاری از دولت ها در سراسر دنیا شده است. گاهی به دلیل مشکلات کمبود آب، این ماده را جیره بندی می کنند تا مصرف آن را تعدیل نمایند.
فرمول شیمیایی آب
آب نوعی ماده مرکب است که از دو عنصر اکسیژن و هیدروژن ساخته شده است. آب را جزو دسته مخلوط ها طبقه بندی نمی کنند، چون خواص آب نه به خواص هیدروژن شبیه است و نه به خواص اکسیژن. از ترکیب دو اتم هیدروژن و یک اتم اکسیژن، یک مولکول آب به وجود می آید. یک قطره آب دارای تعداد بی شماری مولکول آب می باشد. معادله شیمیایی واکنش بین هیدروژن و اکسیژن و تشکیل آب از قرار زیر است:
2H2 + O2 = 2H2O
هر مولکول آب دارای یک ناحیه ی مثبت و یک ناحیه ی منفی است که این دو ناحیه در دو طرف مولکول آب واقع شده اند. شیمی دان ها با کمک شواهد به این نتیجه رسیده اند که مولکول آب شکل خطی ندارد، یعنی به این صورت نیست که دو اتم هیدروژن به صورت خطی در دو طرف یک اتم اکسیژن قرار گرفته باشند (HــOــH). بلکه مولکول آب حالت خمیده ای دارد که اتم های هیدروژن در سر مثبت مولکول و اتم های اکسیژن در سر منفی مولکول آب تجمع پیدا نموده اند.
اشکال متغیر
آب در اشکال متفاوتی بر روی زمین یافت می شود. تنها ماده ای است که در طبیعت به هر سه حالت جامد، مایع و گاز وجود دارد. ابرها در آسمان، موج دریا، کوه یخی، توده های یخی در دل کوه ها و منابع آبی زیرزمینی تنها چند شکل از آب می باشند. طی اعمال تبخیر، میعان، انجماد و ذوب، آب مرتباً از حالتی به حالت دیگر تبدیل می شود. این پدیده تبدیل آب را چرخه بزرگ آب می نامند.
از آنجا که بارندگی در صنعت کشاورزی و همچنین برای خود بشر بسیار با اهمیت است، به اشکال مختلف بارندگی نام های به خصوصی اطلاق می شود. بارندگی معمولاً به صورت باران است. دیگر اشکال آن، تگرگ، برف، مه و شبنم می باشند. همچنین، از برخورد نور با قطرات باران، رنگین کمان پدید می آید.
آب های روی سطح زمین، نقش های مهمی ایفا می کنند؛ رودخانه ها آب مورد نیاز کشاورزی را فراهم می کنند و دریاها هم وسیله ای برای تجارت و مبادله کالاها محسوب می شوند. توده های یخی و آبشارها هم از دیگر اشکال آب هستند. فرسایش به وسیله ی آب، نقش مهمی در شکل محیط زیست ایفا می کند.
به علاوه، دره ها و دلتاهای حاصل از رسوبات رودخانه ها، محلی برای سکنی گزیدن انسان ها بوده است. آب به داخل زمین هم نفوذ می کند و آب های زیرزمینی را ایجاد می کند. آب های زیرزمینی را می توان با کندن چاه یا قنات استخراج نمود. البته آب های زیرزمینی به شکل چشمه یا چشمه آب گرم هم به سطح زمین می آیند.
آب املاح و مواد معدنی مختلفی دارد که بر حسب آن مواد، طعم و مزه اش بسیار تفاوت می کند. البته ما انسان ها خود، قادریم که آشامیدنی بودن آبی را ارزیابی کنیم؛ مثلاً از آب شور دریا و یا آب های بدبوی باتلاق ها استفاده نمی کنیم. بلکه آبی می نوشیم که سالم بوده و مناسب نیازهای بدنمان باشد.
اهمیت آب در زندگی
آب خواص مهمی دارد که در زندگی ما بسیار با ارزشند. از جمله:
• حلال بسیار خوبی است.
• چگالی بالایی دارد و جالب این که وقتی یخ می زند یا حرارت می بیند، چگالی آن کاهش می یابد.
• گرمای تبخیر آب بالاست. یعنی برای تبدیل مقدار کمی آب به بخار، گرمای زیادی لازم است. این خاصیت برای بدن ما بسیار با اهمیت می باشد؛ گرمای اضافی بدن با تبخیر تنها مقدار کمی از آب بدن از طریق منافذ پوست تعریق کاسته می شود.
نیروی کشش سطحی آن به طور شگفت انگیزی زیاد است. گهگاه شاهد نشستن حشرات روی سطح آب بوده ایم. اگر به دقت به طرز قرار گرفتن حشره روی سطح آب نگاه کنید، متوجه می شوید که سطح آب زیر پای حشره، مانند یک تشک ابری فرو می رود؛ اما پاره نمی شود.
• آب مواد مختلف از جمله شکر و نمک را به راحتی در خود حل می کند. بسیاری از واکنش های شیمیایی تنها در حضور آب انجام می شوند. البته پاره ای مواد با آب مخلوط نمی شوند، مثل لیپیدها و دیگر مواد هیدرات کربن دار. غشاء سلولی که حاوی لیپیدها و پروتئین است، از این خاصیت آب سود جسته و تعاملات محتویات سلولی با مواد شیمیایی خارج سلول را به دقت تحت کنترل دارد.
• یکی دیگر از خواص جالب آب، حالت جامد آن، یعنی یخ می باشد. هنگامی که آب بر اثر سرما به یخ تبدیل می شود، انبساط می یابد؛ بدین معنا که حجم بیشتری را اشغال می کند.
نابراین، حجمی از یخ که هم حجم آب اولیه است جرم کمتری دارد. به این علت می گویند که چگالی یخ از آب کمتر است و همین مسئله باعث می شود که یخ روی آب شناور بماند. در حالی که در بیشتر موارد، چگالی ماده جامد از حالت مایع آن بیشتر است. این ویژگی آب سبب می شود که بر خلاف بسیاری از مایعات، آب از سطح شروع به انجماد کند. این پدیده را بارها به هنگام شروع یخ زدن آب، درون فریزر منزلتان دیده اید؛ در زمستان با یخ زدن سطح آب دریاچه ها، لایه عایقی از یخ ایجاد می شود که این لایه، از یخ زدن لایه های زیرین خود جلوگیری می نماید. در این شرایط، ماهی ها و دیگر آبزیان می توانند در مناطق گرم تر زیرین به حیات خود ادامه دهند.
• دیگر ویژگی غیر عادی آب، ظرفیت گرمایی بالای آن می باشد. ظرفیت گرمایی یک جسم، مقدار گرمایی است که به جسم می دهیم تا دمایش، 1 درجه سانتی گراد افزایش یابد. جالب است بدانید که مقدار گرمایی که لازم است تا دمای 1 گرم آب را 1 درجه سانتی گراد افزایش دهد، حدود 10 برابر مقدار گرمایی است که برای 1 گرم آهن لازم است.
آب در زندگی روزانه
وجود هر گونه حیات، متکی به وجود آب است. آب در بیشتر فرایندهای متابولیسمی بدن، نقش حیاتی دارد. هنگام گوارش غذا، مقادیر قابل توجهی آب مورد استفاده قرار می گیرد.
تقریباً 70 درصد وزن بدن را آب تشکیل می دهد. برای عملکرد درست، بدن روزانه به 1 تا 7 لیتر آب نیاز دارد البته این میزان آب به مقدار فعالیت بدن، دمای هوا، رطوبت و دیگر عوامل بستگی دارد. آب از طریق ادرار، مدفوع، تعریق و همچنین از طریق بازدم به شکل بخار آب دفع می شود.
بدن انسان به آبی نیاز دارد که نمک یا ناخالصی های دیگر ( مثل باکتری یا دیگر عوامل بیماری زا و یا مواد شیمیایی) نداشته باشد. البته برخی مواد محلول در آب طعم و مزه آن را بهتر هم می کنند. در هر حال، آبی که مناسب نوشیدن باشد، به آب آشامیدنی معروف است.
امروزه، با توجه به رشد روز افزون جمعیت، میزان سرانه آب آشامیدنی کاهش یافته است.
راه حل های تحت بررسی، تولید بیشتر آب، بهبود توزیع و جلوگیری از هدر رفتن آن می باشد.
مصرف آشکار و نهان آب
تحقیقات آماری در بسیاری از کشورها نشان می دهد که میانگین مصرف روزانه آب برای هر نفر، حدود 300 لیتر است. در حالی که مصرف نهان آب برای هر نفر، حدود 6000 لیتر و از قرار زیر می باشد:
• آبیاری کشتزارها و تهیه و تولید مواد غذایی 2600 لیتر
• تأمین انرژی 2400 لیتر
• صنایع و معادن 700 لیتر
• امور بازرگانی و خدمات 34 لیتر
منبع کمیاب
در بسیاری از کشورها، آب نوعی منبع استراتژیک محسوب می شود. بسیاری از جنگ ها از جمله جنگ 6 روزه در خاور میانه، بر سر به دست آوردن منابع آبی بیشتر صورت گرفت. البته کارشناسان، مشکلات بیشتری را هم پیش بینی می کنند که به دلیل رشد جمعیت، آلودگی آب ها و گرم شدن زمین حادث می شود.
آب آشامیدنی
آب های آشامیدنی را از چشمه ها، قنات ها و یا چاه ها استخراج می کنند. بنابراین، برای تولید بیشتر آب می توان چاه های بیشتری ساخت. باران و دریا هم از دیگر منابع آبی هستند که البته به عنوان آب آشامیدنی مناسب نیستند. این گونه آب ها را باید تصفیه نمود. روش های معروف تصفیه آب، تقطیر و جوشاندن می باشند.
آب، فرهنگ و مذهب
در بیشتر ادیان از جمله اسلام، مسیحیت و یهودیت، آب ماده پاک کننده محسوب می شود. برای مثال، در مسیحیت غسل تعمید را در کلیسا با آب انجام می دهند.
در بسیاری ادیان همچون اسلام نوعی مراسم عبادی وجود دارد که در آن، مرده را با آب پاک شستشو می دهند (غسل). در دین اسلام هم تنها پس از وضو گرفتن (شستن بخش هایی از بدن با آب پاک) می توان فریضه نماز را به جا آورد.
در مذهب شینتو (مذهب ژاپنی) در تمام مراسم عبادی از آب برای پاکیزه ساختن بدن فرد یا مکان خاصی استفاده می شود.
خصوصیات شیمیایی آب
آب ترکیب شیمیایی از هیدروژن و اکسیژن است. آب مادهای بیرنگ، بیبو و بی مزه است. هیدروژن و اکسیژن را روی جدول تناوی نشان دهید. از بچهها بپرسید که آیا میدانند هیدروژن چیست. عنصر هیدروژن یک گاز است. از بچهها بپرسید آیا میدانند اکسیژن چیست. عنصر اکسیژن یک گاز است. بنابراین آب ترکیبی از دو گاز است که حالتی از ماده و مادهای کاملاً متفاوت را تشکیل میدهد. آب برای زندگی هرکس بسیار مهم است. بر روی این موضوع تأکید کنید، زیرا از آنجا که آنها بسیار با آب آشنا هستند، آنرا مسلم فرض میکنند. شاید بخواهید دیدگاههای زیست محیطی را درباره اهمیت آب تمیز برای حیات بشر و بسیاری از موجودات، به دانشآموزان القاء کنید.آب جزء پراهمیتی برای موجوداتی است که روی زمین زندگی میکنند. اگرچه چندان به چشم نمیآید، اما تنها 3 درصد تمام آبهای کره زمین آب شیرین هستند (3/2 بصورت یخ و 3/1 بصورت آب زیرزمینی) و 97 درصد آن آب شور است که مورد استفاده اغلب سیستمهای متابولیسمی و موجودات خشکی نیستند. انسانها خواستار آب شیرین هستند. در بسیاری نواحی مردم بیشتر از میزان آب شیرین و تمیز هستند. روشهای تمیز کردن آب در حال توسعه روزافزون است. محصول نهایی به عنوان «آب بازیافت شده» عنوان میشود. به جای آب شیرین طبیعی، انسانها کارخانههایی ساختهاند که آب شیرین تولید میکند. آنها از فیلتر کردن، تجهیزات مکانیکی بیشتر، ضدعفونی کننده و میکروارگانیسمها برای تمیز کردن آب استفاده میکنند. واژه «آب بازیافت شده» به این معنی است که آب بصورت طبیعی و یا با روشهایی که توسط افرادی که تقاضای آب دارند، تولید شده است.
آلودگی آب (Water Pollution )
• آلودگی آب مشکل بزرگی است. به طوری که نتایج پژوهش پیرامون آن از صدها بلکه هزاران مقاله ، مجله و کتاب تجاوز میکند.
• بنظر شما چه کسانی مشکل آلودگی آب را بوجود میآورند؟
چه کسانی بهای تمیز کردن آب را خواهند پرداخت؟
تاریخچه
• در نوامبر سال 1986 بر اثر ریزش موادی شامل جیوه و انواع مواد آلی سمی مانند آفت کشها در رودخانه راین ، تمام آبزیان از شهر بال سوئس تا ساحل هلند کشته شدند. در سالهای اخیر با غرق شدن تانکرهای بزرگ نفتی اقیانون پیما یا به گل نشستن آنها آسیبهایی به حیات دریایی وارد آمد.
• در سال 1983 بر اثر 11000 واقعه آلوده کننده در حدود 120 میلیون لیتر مواد آلوده کننده در آبهای ایالات متحده تخلیه شده است.
تعریف آلودگی آب
سال 1969 برای آلودگی آب تعریفی ارائه داد: آلودگی آب عبارت است از افزایش مقدرا هر معرف اعم از شیمیایی ، فیزیکی یا بیولوژیکی که موجب تغییر خواص و نقش اساسی آن در مصارف ویژهاش شود.
عوامل آلوده کننده آب :
آب یکی از مهمترین و بنیادیترین عامل حیات موجودات زنده است از این نظر جلوگیری از آلودگی آب نیز به همان نسبت مهم و مورد توجه میباشد عوامل آلوده کننده آب بسیار گوناگوناند و میتوانند هم منابع آبهای زیرزمینی و هم آبهای سطحی را آلوده کنند.
عوامل آلوده کننده آبهای زیرزمینی :
o کانیهای موجود در معادن سطحی که در اثر تغییر و تبدیل به عامل آلوده کننده مبدل میشود. مثلا آب جاری سطحی ( حاصل از باران و …) هنگام عبور از معادن زغال سنگ ، دیسولفید آهن « II ) ( پریت ) همراه با زغال سنگ را در خود حل کرده و سپس در اثر واکنش ، هوا آنرا به اسید سولفوریک تبدیل میکند. اسید حاصل ضمن عبور از لایههای مختلف مخازن زیرزمینی ، موجب آلوده شده آن میشود.
o جمع شدن فاضلابهای شهری بویژه اگر در یک حوزه آهکی و یا شنی وارد شوند از آن که در معرض باکتریها قرار گیرند و تجزیه شوند، مستقیما و براحتی به مخازن زیرزمینی نفوذ پیدا کرده و موجب آلوده شدن آنها میشود.
o ضایعات رادیواکتیوی : یکی از عوامل آلوده کننده مهم منابع آبی زیرزمینی است که امروزه یکی از راههای رفع آنها که در حقیقت مشکل بزرگی برای صاحبان تکنولوژی هستهای نیز به شمار میرود دفن آنها در زیر زمین است علاوه بر دفن ضایعات رادیواکتیو در زیر زمین ، همه انفجار های هستهای زیر زمینی نیز موجب آلوده شدن آبهای زیر زمینی میشود.
• عوامل آلوده کننده آبهای سطحی:
o
آلوده کنندههای صنعتی :
بسیاری از ضایعات صنعتی به آبزیان زیانهای جدی میرسانند. این ضایعات برای خنثی شدن مقدار زیادی از اکسیژن محلول در آب را به مصرف رسانیده و موجب کاهش اکسیژن مورد نیاز برای آبزیان میشود و تهدید به مرگ میکنند. از طرف دیگر بسیاری از خود این ضایعات سمی بوده و موجب مسمومیت آبزیان میشوند مانند فلزات سنگین ، جیوه ، سرب ، مس و غیره.
وارد شدن ترکیبات فسفردار و نیتروژندار در آب موجب رشد جلبکهائی میشود که ضمن ایجاد بو و مزه غیر طبیعی آب ، اکسیژن آب را مصرف کرده و باعث کاهش میزان آن و بروز صدمات و تلفات آبزیان میشود.
o
فاضلاب خانگی :
کلیه پاک کنندهها که وارد آبهای سطحی میشوند ترکیباتی را در آبها وارد میکنند که اگر خنثی نشوند و یا توسط میکرو اورگانیسمها تجزیه و تخریب نشوند بصورت سمی مهلک زیان بسیاری برای آبزیان ببار میآورند.س
o حشره کشها ، سموم دفع آفات نباتی و کودهای شیمیایی:
که از ضروریات توسعه کشاورزی است نا خواسته موجب آلودگی آبهای سطحی میشوند. مانند ددت DDT را نام برد.
چشم انداز الودگی آب
• ذخایر آبهای ما در آینده چگونه خواهد بود؟
• آب آلوده شده برای %75 مردم جهان در کشورهای رو به توسعه مسئله بسیار جدیتری است.
• %80 بیماریهای جهان ناشی از آبهای آلوده شده است. در مقابل درصد بالای بیماری چه کنترلهایی انجام شده است؟
• آیا تلاشی که برای بهبود کیفیت آب انجام شده کافی میباشد؟
• آینده ذخایر آبها با این روند پیشرفت و تکنولوژی روز چگونه خواهد بود؟
خصوصیات فیزیکی آب
آب در محدوده دمایی وسیعی، یک مایع باقی میماند که بین 0 تا 100 درجه سانتیگراد، یعنی بین دمای یخ زدن و جوش است. این دمایی است که اغلب بخشهای کره زمان که دارای حیات هستند، در این محدوده دمایی قرار دارند.
آب گرمای ویژه بسیار بالایی دارد که بدین معنی است که میتواند گرمای بیشتری را قبل از تغییر دمایش از دست دهد و یا به دست آورد. این امر در ثابت مانند دمای بدن پستانداران مانند خود ما مهم است. شروع تبخیر انرژی زیادی به خود اختصاص میدهد، زیرا گرمای نهان تبخیر بالایی دارد. به همین دلیل، آب حوضچهها و دریاچهها به کندی تبخیر میشود و بقای بسیاری از اشکال حیات به این امر بستگی دارد. آب، در حالت جامد خود دارای چگالی کمتری از حالت مایع خود است، بطوریکه یخ به جای اینکه در آب غرق شود، روی آن شناور میماند. این خصوصیت به حیات اجازه میدهد در نواحی قطبی و نیمه قطبی که یخ روی آب شناورند، گسترش یافته و در زیر سطح آب نیز وجود داشته باشند. اگر چگالتر از آب بود، در آب فرو میرفت و یخ بیشتری روی آن شکل میگرفت. در نتیجه، تمام حیات درون آبها، در یخ نقاط بسیاری از جهان که آب دمای یخبندان را دارد، محبوس میماند. کشش سطح آب (توانایی یک جسم در چسبیدن stickبه خودش) باعث میشود که یک ماده اجسام سنگین را بر روی خود شناور نگه دارد. آب نه تنها به خود میچسبد، بلکه به سطوح دیگر میچسبد و این به آب اجازه میدهد برخلاف جاذبه حرکت کند، و این پدیده برای گیاهان، هنگام انتقال آب از خاک به برگهایشان بسیار مهم است. این حرکت رو به بالا به نام ئولینگی یا حرکت لوئینگی شناخته شده است.
کلمات کلیدی:
پروژه دانشجویی مقاله Photomod با pdf دارای 30 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله Photomod با pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله Photomod با pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
معرفی نرم افزار
نرم افزار فتومد محصول کمپانی راکورس از کشور روسیه بوده و میتوان آن را بعنوان کاراترین و اقتصادی ترین نرم افزار موجود در بازار فتوگرامتری کشور تلقی کرد. چراکه قابلیتهای این نرم افزار همتراز با نرم افزار های چند ده هزار دلاری روز دنیا می باشد. فتومد نرمافزاری رقومی با هدف تهیه نقشه بوسیله تصاویر هوایی و ماهوارهای از سال 1993 میلادی کار خود را آغاز کرده است. این نرمافزار بصورت ماژولار میباشد و از بخشهای مختلف و منفک از یکدیگر تشکیل شده است و بخشهای مختلف آن نیز بصورت جداگانه قابل تهیه می باشد. .
هدف :در اینجا قصد داریم چگونگی تبدیل زوج عکس پوشش دار 88-89را به نقشه های مسطحاتی و توپوگرافی شرح دهیم .
نکته :توضیحی که باید داده شود این است که گزارش فوق دارای دو مرحله است که مرحله ی اول توضیحات مربوط به قسمت PHOTOMOD و قسمت دوم توضیحات مربوط به قسمت Auto Desk Land Desktop می باشد .
مراحل مربوط به Photomod
قبل از شرح انجام کار بهتر است کمی ماژول های photomod را بررسی کنیم.
ماژول های Photomod
و اما ماژول هایی که در فتو مد کاربرد دارند عبارتند از :
ماژول Montage Desktop
این بخش در واقع دروازه ورودی به سیستم میباشد. کارهای از قبیل خواندن تصاویر، وارد کردن فایل کالیبراسیون دوربین عکسبرداری، چیدمان عکسها در قالب نوار و بلوک عکسی، تعریف پروژه و غیره در این ماژول انجام میشود. قابلیتهای این بخش را می توان بصورت زیر نام برد:
o خواندن تصاویر در قالب یک پروژه
o وجود کتابخانهای کامل از سیستم مختصاتهای جهانی و همچنین سیستم تصویر ها
o انجام تصحیحات رادیومتریک برای کل بلوک عکسبرداری بصورت یکسان
o امکان تعریف فایل کالیبراسیون دوربین عکسبرداری
o امکان واردکردن پروژههای انجام شده در نسخههای قدیمی فتومد
Solver ماژول سرشکنی
این بخش برای اجسمنت دادههای حاصل از بخش AT میباشد. در این بخش امکان استفاده از اندازه گیری هابه فرمت PAT-B حاصل از نرمافزارهای دیگروجود دارد. قابلیتهای این بخش بشرح زیر می باشد:
o سرشکنی بروش مدل مستقل Independent stereo pairs
o سرشکنی بروش نوار مستقل Independent Strips
o تهیه گزارش کامل از نتایج سرشکنی بهمراه پارامتراهای توجیه خارجی و آدرس نقاط خطادار جهت تصحیح آنها
o تعیین وزن متفاوت برای نقاط کنترل، گرهای و چک
o امکان استفاده از سرشکنی Free Model بدون استفاده از سیستم مختصات خاص و نقاط کنترل
o وارد کردن مختصات نقاط کنترل و اندازهگیریهای عکسی در فرمت PAT-B
o خروجی گرفتن از مختصات نقاط کنترل و اندازهگیریهای عکسی به فرمت PAT-B
o امکان سرشکنی یک عکس
• امکان سرشکنی بخشی از بلوک
ماژول DTM:
در این ماژول از نرمافزار فتومد امکان تهیه DTM ، منحنی میزان مدل ارتفاعی رقومی زمین(DEM) بصورت اتوماتیک بهمراه ویرایش دستی آنها وجود دارد. قابلیتنهای این بخش را می توان بصورت زیر نام برد:
o تهیه TIN بروش اتوماتیک
o تهیه منحنیمیزان از روی TIN ساخته شده و کنترل دقت آن
o تهیه مدل ارتفاعی رقومی زمین DEM
o استفاده از Break line ها جهت تصحیح منحنی های تراز در آبریزها
o امکان انجام تصحیحات و کشف خطاهای بزرگ در TIN بروش اتوماتیک
o یافتن اتوماتیک نقاط تقاطع در منحنی میزان های ایجاد شده و حذف آنها
o خروجی گرفتن از محصولات ماژول DTM به کلیه فرمتهای استاندارد
o انجام تصحیحات رادیومتریک
o دید سهبعدی بروشهای Anaglyph, Interlace, Page flipping
o یکپارچه ساختن منحنی میزانهای مدلهای مجاور بصورت اتوماتیک و همچنین یکپارچه ساختن TIN و DEM مدلهای مجاور
ماژول StereoLink :
این ماژول تحت نرم افزار Microstion اجرا شده و از تمامی امکانات آن استفاده میکند . قابلیت های این بخش به صورت زیر است :
• مکان استفاده از MDL های متفاوت در حین انجام کار
• دید سه بعدی بسیار شفاف به روش Page Flipping
• امکان ایجاد جدول عوارض به زبان فارسی جهت ترسیم عوارض(Feature Table)
• ترسیم عوارض بوسیله ماوس های سهبعدی از قبیل Stealth وGeoMouse و همچنین ماوس 5 کلید
• استفاده از Dynamic zoom (بزرگنمایی بسیار سریع) و Autocorrelation (مماس کردن نقطه شناور بصورت اتوماتیک)
• snap دوبعدی جهت ترسیم عوارض مجاور
• استفاده از یک کلید ماوس برای Snap نمودن در محیط ماکرواستیشن
ماژول OrthoMosaic :
در این بخش میتوان از تصاویر مربوطه ارتوفتو و در نهایت ارتو موزائیک بلوک عکسبرداری شده را تهیه کرد. با استفاده از TIN ساخته شده در ماژولDTM ، میتوان تصاویر را تبدیل به ارتوفتو نمود و در صورت عدم دسترسی به DTM منقطه فقط امکان تهیه موزائیک ترمیم شده وجود خواهد داشت.
o تهیه موزائیک ترمیم شده فقط با استفاده از نقاط کنترل
o تهیه ارتو موزاییک با بهره گیری از DEM و Break line
o انجام تصحیات رادیومتریک و ژئومتریک روی ارتوفتو
o شیت بندی تصویر ارتو
o امکان تعریف پارامترهای گوناگون بمنظور عدم تشخیص مرز بین تصاویر موزاییک شده
o در صورت وجو کثیفی بوجود آمده روی تصویر طی مراحل اسکن، می توان آن را در این ماژول ار بین برد
ماژول StereoDraw
ماژول StereoDraw برای تبدیل مدل تشکیل شده در بخش AT به نقشه استفاده میشود. محیط تبدیل همان محیط نرمافزار فتومد میباشد. در این بخش امکان تعریف عوارض مختلف در لایه های اطلاعاتی مجزا بصورت جدول Code table وجود دارد.
کلمات کلیدی:
پروژه دانشجویی مقاله اهمیت سازمانی مدیریت موسسات صنعتی با pdf دارای 17 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد پروژه دانشجویی مقاله اهمیت سازمانی مدیریت موسسات صنعتی با pdf کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه های دانشجویی آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ریختگی احتمالی در متون زیر ،دلیل ان کپی کردن این مطالب از داخل فایل ورد می باشد و در فایل اصلی پروژه دانشجویی مقاله اهمیت سازمانی مدیریت موسسات صنعتی با pdf ،به هیچ وجه بهم ریختگی وجود ندارد
اهمیت سازمانی مدیریت موسسات صنعتی
چکیده
یکی از استراتژیهای توسعه اقتصادی که در خلال سالهای اخیر توجه زیادی به آن شده است، توسعه از طریق خوشه های صنعتی است. به دلیل توجه روزافزون به دانش از نوع رسمی و ضمنی و یکپارچگی آن با مفاهیم توسعه، در بحث خوشه های صنعتی نیز می توان به مدیریت دانش و کاربردهای آن پرداخت. در این مقاله پس از معرفی دانش ضمنی، تعریفی از خوشه های صنعتی ارائه می شود که تا حدود زیادی بر دانش و سرمایه اجتماعی تأکید دارد و درنهایت، مفاهیم اساسی دستهبندی دانش مدار خوشه، عناصر به کارگیری و دگرگون کننده دانش در خوشه های صنعتی شامل سه دسته منابع درون شرکت، منابع درون خوشه و منابع بیرون از خوشه و زیرمجموعه های هر یک مشخص می شود.
مقدمه
اقتصاد امروز جهان بر پایه اطلاعات و دانش بنیان نهاده شده است. پیشرفتهای فناوری اطلاعات مانند تکنولوژی کامپیوتر و ارتباطات راه دور به وقوع انقلابی در عرصه اقتصاد انجامیده که نوع فعالیتها و روند تجارت را به گونه ای دستخوش تغییر کرده است که تا پیش از این قابل تصور نبود.
بخشهای تولیدی و خدماتی، هر دو از انقلاب تکنولوژیک سود میبرند. اهمیت اطلاعات به عنوان یکی از فرایندهای تولید، برای درک بهتر نیازهای مشتریان و نیز برای بهبود مستمر تولید و فرایند آن، یکی از جنبه های این تأثیر است. در این دوره، قابلیت بهره وری تنها به سرمایه و تجهیزات وابسته نیست؛ بلکه هرچه بیشتر به مهارت، دانش و تخصص کارکنان بستگی دارد. سازمانها نیز با درک اهمیت دانش، در حال ساختاربندی مجدد خود برای استفاده از این فرصت اند. توانمندسازی کارکنان، تبدیل ساختار عمودی به ساختار افقی، تمرکززدایی و تأکید بر نوآوری و بهبود مستمر در دستور کار اکثر سازمانهای بزرگ قرارگرفته است.
استراتژیهای توسعه اقتصادی باید با این دیدگاه جدید مطابقت داشته باشند. استراتژیها باید برای فراهم کردن نیازهای اطلاعاتی سازمانها توسعه یابند و برای خلق داراییهای دانش مدار سازمان ایجاد شوند. فعالیتهای توسعه باید از فناوری اطلاعات و ابزارهای خلق دانش بهره گیرند. اغلب ابزارهای مدیریت دانش و تکنیکهای آن می توانند به توسعه اقتصادی سازمانها کمک کنند تا بهتر با منابع داخلی و خارجی دانش و اطلاعات ارتباط برقرار کنند.
دانش ضمنی و رسمی
برای اینکه بدانیم چرا دانش در توسعه اقتصادی مهم است، لازم است اهمیت دانش ضمنی را درک کنیم. عصر اطلاعات صرفا براساس قوه ادراک رسمی بنا نشده است. در این دوره جدید، بهرهگیری از دانش و اطلاعات به اندازه تولید آن ارزش دارد. توانایی استفاده سریع از اطلاعات و دانش برای کل نیروی انسانی سازمان و نه فقط نخبگان و مدیران ارشد ضروری است. دانش و اطلاعات یکسان نیستند. سلسله مراتب استاندارد از داده به اطلاعات و از اطلاعات به دانش و سپس به خِرد میرود.
به عبارت دیگر، دانش ترکیب اطلاعات با تجربه، شرایط، تفسیر و بازتابهای مختلف است. این مجموعه شکلی با ارزش از اطلاعات است که برای کاربرد در تصمیمگیریها و فعالیتها آماده است.
تصمیم گیری و حل مسئله شامل تحلیلهای سیستماتیک و عقلانی است. ما آنچه که باید انجام شود را انجام می دهیم؛ فرایند بررسی موقعیت، تصمیم گیری و سپس اجرا. این بخش از دانش ما تجربی و شهودی است. همان بخشی که از آن به عنوان دانش ضمنی یاد می شود. توانایی رشد و استفاده از این دانش ضمنی بر اساس تخصص، متفاوت است. البته این به معنای نادیده گرفتن یا کم اهمیت شمردن دانش رسمی نیست. دانش رسمی از پیکره طبقه بندی شده دانش تشکیل
میشود که فرایند علمی و فنی براساس آن شکل میگیرد. در واقع، هر دو شکل دانش ضمنی و رسمی موردنیاز است، چون با هم تعامل دارند. (Howells JRL., 2002) دانش ضمنی مکمل دانش رسمی است که به فرد اجازه می دهد، عناصر دانش رسمی را بگیرد و از دانش به مفهوم عام در موقعیتهای خاص استفاده کند. خلاقیت، بینش و نوآوری مدیون توانایی ذهن در حفظ و نگهداری دانش ضمنی است.
یکی از مفاهیم دانش ضمنی، سرمایه اجتماعی است. سرمایه اجتماعی، بخش تعاملی دانش ضمنی به شمار می رود؛ شبکه ای از ارتباطات و روابط که دانش ضمنی را با جامعه تقسیم و ساختاری اجتماعی که همکاری و تعاملات را تسهیل می کند. تعریف و ابعاد سرمایه اجتماعی آنقدر وسیع است که دیدگاه واحدی درباره آن وجود ندارد. در نتیجه، درباره نقش عناصر آن در توسعه اقتصادی نیز نظر یکسانی نمی توان به دست آورد. ولی آنچه همه صاحبنظران بر آن یک قولند آن است که دانش ضمنی سازمانی بخش مهمی از فعالیت اقتصادی به شمار میرود. اطلاعات، سرمایه اجتماعی و دانش ضمنی، عناصر مهم فرایند توسعه اقتصادی محسوب می شوند.
تعریف خوشه های صنعتی
یکی از استراتژیهای توسعه اقتصادی که در خلال سالهای اخیر توجه زیادی به آن شده است، توسعه از طریق خوشههای صنعتی است.در خلال دهه 1990 میلادی، رشد سریع ادبیات موضوع خوشه های صنعتی، ارتباطات قوی ای با سایر موضوعات مرتبط مانند مدیریت بازرگانی، سیاستهای اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی ایجاد کرد. البته این رشد سریع باعث ایجاد ابهاماتی در تعریف واژگان و اصطلاحات وابسته نیز شد. بنابراین اولین گام این مقاله، تعریف واژگان موضوع است. درابتدا، لازم است توجه شود که ما اینجا روی انواع تجمعات اقتصادی که در توسعه شهرهای بزرگ به کار می رود، بحثی نداریم. درواقع روشن است که در این نوع تجمیع، روابط اقتصادی به صورت تصادفی رخ میدهد (منطق تعداد زیاد سازمانها و رخدادهای تصادفی)، ولی مزیت اقتصادی به وجود آمده اهمیتی خاص دارد. شهرهای بزرگ و چنین تجمعاتی، اقتصادهای شهری شده را ایجاد می کنند؛ یا به عبارت دیگر، مزایای اقتصادی از عوامل یا شرایطی ناشی میشود که به تمام سازمانهای عضو این تجمیع سود می رساند و منجر به صرفهجویی در مقیاس مکانی می شود.
ایده صرفه جویی در مقیاس به واسطه تجمیع جغرافیایی، تاریخچه ای طولانی در اقتصاد دارد که به اولین تجربیات آدام اسمیت از تخصصی شدن کار و توضیحات مارشال در مورد آن بر می گردد. مارشال معتقد است سازمانها بنا به دلایل زیر میخواهند در یک مکان قرار گیرند: اول اینکه، این کار به آنها اجازه می دهد از لحاظ تأمین نیروی کار متخصص و ماهر در مضیقه نباشند. دوم اینکه سازمانها میتوانند ورودیهای خاص یک صنعت مانند فناوری یا سرمایه گذاری را به صورت مشترک
استفاده کنند. سوم، سازمانهایی که از نظر جغرافیایی به هم می پیوندند، می توانند حداکثر جریان اطلاعات و ایده های نو را خلق کنند. به عبارت دیگر، دانش تولید، فنی و بازار راحت تر تسهیم و سریعتر به خلاقیتهای ارزشمند تبدیل خواهدشد.
تعریف ما از خوشه های صنعتی شامل نگاه مارشالی به صرفه جویی در مقیاسهای شهری بویژه مکانی است. اما مشخصاً از مفهوم تجمیع جداست، چراکه تعاملات دانشی در خوشه تصادفی نیست و برعکس، کاملاً آگاهانه است، ساختاری اجتماعی دارد و برای رقابتی باقی ماندن ارزش قائل است.
در این مقاله، با نگاهی دانش محور، خوشه صنعتی، ماهیتی اجتماعی – اقتصادی متشکل از بنگاههای تجاری و غـیرتجاری است که ویژگیهایش توسط جـــامعهای از افراد و سازمانهای اقتصادی مشخص میشود که در مجاورت هم در یک منطقه جغرافیایی خاص قرار گرفتهاند.
در یک خوشه، بخش مهمی از جامعه موجود برای کسب صرفه های اقتصادی بیرونی با یکدیگر ارتباطات عمودی و افقی برقرار میکننــد و ضمن رقابت با یکدیگر در بسیاری از موارد، همکاری جمعی و اقدامات مشترک با تهدیدات و فرصتهای مشترک دارند. ارتباط درونی این بنگاهها و نهادها، کـاهش دهنده هزینه ها و تسهیل کننده خلق و تسهیم موجودی مشترکی از تولیدات، فناوری، دانش سازمانی و درک نیاز مشــتریان برای تولید محصولات و خدمات بهتر در بازار است.
دستهبندی دانشمدار خوشههای صنعتی
در گذشته ای نه چندان دور، خوشههای صنعتی را صرفاً براساس مزایای اقتصادی منتج از نزدیکی جغرافیایی دسته بندی میکردند. ولی امروزه رویکردی نسبتاً متفاوت شکل گرفته است که به مفهوم خوشه به عنوان عاملی در مزایای رقابتی مینگرد. (Porter,1998). با این نگاه، قدرت یک خوشه به یکسری از عوامل تعاملی بستگی دارد که عبارتند از: استراتژی شرکت، محیط و شرایط نهاده ها، محیط و شرایط تقاضا، صنایع وابسته و پشتیبان، سیاستها و مشوقهای مالی دولت و ; . اگرچه این رویکرد به عناصر دانش مدار به عنوان پیوند اجتماعی توجه بیشتری دارد، ولی هنوز هم روی ارتباطات اقتصادی تأکید زیادی می شود.
اخیرا به دلیل روشن شدن نقش مهم دانش در توسعه خوشه ها، تحقیقات زیادی به صورت تئوری و تجربی صورت گرفته است تا عناصر دانش مدار به عنوان عوامل اصلی قدرت یک خوشه به حساب آیند. (Keeble D, Wilkinson F., 1999)
عناصر به کارگیرنده و دگرگون کننده دانش در خوشه های صنعتی
در این بخش به بررسی نقش مدیریت دانش در توسعه خوشه های صنعتی میپردازیم که در حرکت رو به جلو و شناخت عمیقتر پویاییهای فنی و دانشی خوشه های صنعتی اهمیت بسزایی دارد. اگر در یک خوشه، طبقه بندی عملیاتی فعالیتها را کنار بگذاریم و توجه خود را به ماهیت نوآوری قابلیتهای دانش فنی معطوف کنیم، به تمایزی بسیار مهم پی می بریم؛
برخی عناصر نظام دانش گرایش بیشتری به استفاده، کپی برداری و اقتباس از دانشهایی دارند که در نظام تولید جا افتاده اند، اما برخی دیگر بیشتر به کسب، خلق، پردازش و تسهیم دانشهای نو گرایش دارند تا آنها را در نظامهای مذکور به اجرا درآورند. (Lawson C, Lorenz E. 1999) برای مثال عناصر به کارگیرنده دانش شامل نگهداری یا توسعه ظرفیت استفاده از حالتهای موجود تولید، آموزش کارگران در زمینه روالهای تثبیت شده بهره برداری یا در بستر خوشه و تقلید از شیوه های تولید شرکتهای مجاور می شود. عناصر دگرگون کننده دانش نیز مدیریت فرایندهای نوآوری، طراحی و ساخت محصولات یا جست و جو، انتخاب، اقتباس و شبیه سازی محصولات جدید یا فناوریهای فرایند تولید (از خارج خوشه) را شامل می شود.
مفاهیم به کارگرفتن دانش و دگرگون کردن آن در دو سر طیف یکسانی قرار دارند، اما تمایز آنها برای تحلیل کل سیستمهای دانش خوشه ای اهمیت دارد. برای مثال، شرکتی می تواند فناوری جدید را پیدا و اقتباس کند که به طور کامل از درون خوشه کپی برداری شده باشد. درست است که برخی از شرکتها ممکن است به طور انفرادی مقداری نوآوری به خرج دهند، اما به کل خوشه هیچ گونه اندوخته دانش افزوده نشده یا این افزایش ناچیز است. مقدار زیادی از مبادلات، به کارگیری و کپی برداری از دانش ممکن است در نظام خوشه ای درون نگر رخ دهد که برای شرکتها به صورت انفرادی، پویاییهایی نیز به همراه آورد، اما کل خوشه همچنان از لحاظ فنی ایستا باشد.
گستره وسیعی از فرایندها وجود دارد که شرکتها می توانند به کمک آنها به اندوخته دانش خود بیفزایند. با نگاهی به بررسی رومین (1998) درباره مطالعات تشریح کننده کسب قابلیت می توانیم اکثر آنها را به سه سازوکار کلی تقسیم کنیم.
نخست آنکه می توان از طریق فعالیتهای فنی مختلف در داخل، به کسب قابلیتها پرداخت. مشاهده فعالیتهای تولیدی معمول، کسب دانش از طریق فعالیتهای تعمیرات و نگهداری یا آماده سازی مجدد تجهیزات، آزمایشها و مهندسی معکوس نظام یافته، توسعه فناوری سازمانی یا حتی پژوهشهای کاربردی در این دسته میگنجند.
دوم آنکه می توان دانش را از منابع بیرونی کسب کرد، خواه به صورت کمابیش منفعلانه یعنی درنتیجه انواع مختلف تعامل با دنیای بیرون یا به صورت مجموعه ای از تلاشهای پژوهشی آگاهانه و فعالانه. (البته گاهی این منابع دانش بیرونی است که آگاهانه و فعالانه عمل می کند. (Romijn, H., 1998)
سرانجام آنکه از طریق تربیت سرمایه انسانی در سطح شرکتها نیز میتوان قابلیتها را تقویت کرد. (از طریق آموزش رسمی یا غیررسمی یا بسادگی از طریق استخدام افرادی که دانش موردنظر را دارند.) البته به هنگام طبقه بندی روشها و فرایندهای یادگیری، شناخت فرق بین عناصر به کارگیرنده دانش و تقویت عناصر دگرگون کننده دانش در سیستم مهم است. برای مثال، در یک سطح ممکن است یادگیری فنی درون شرکتها فقط در انتقال مهارتها و دانشهای موجود خلاصه شود. مثلاً کارمندان تازه وارد می توانند با مشاهده عملیات تولید، روالها و رویه ها را یاد بگیرند. می توان با تسهیم دانش موجود،
سطوح موجود قابلیت به کارگیری دانش را گسترش داد و مقیاس بزرگی از تولید را تحت پوشش قرار داد. اما در سطحی دیگر، تلاش شرکتها برای فراگیری از عملیات تولید، تعمیرات، نگهداری و آماده سازی مجدد تجهیزات ممکن است قابلیتهای نوآوری آنها را تقویت کند. درنتیجه ممکن است تلاشهای عملی صورت گیرد تا قابلیتهای ایجاد دگرگونی تقویت شود. منابع مختلف مهارت و دانش که به هر دو نوع یادگیری کمک می کنند، در جدول خلاصه شده اند و تهیه مطالب تشریحی و تطبیقی در همین چارچوب یا چارچوبهای مشابه، گام مهمی به سوی شناخت عمیقتر فرایند یادگیری در خوشه های صنعتی خواهد بود. (Bell M, Albu, M., 1999) توجه به این نکته نیز در پژوهشها اهمیت دارد که در گذر زمان اهمیت نسبی سازوکارهای مختلف یادگیری تغییر میکند.
امروزه دانش و اطلاعات در حال تغییر ماهیت اقتصاد و الگوهای توسعه اقتصادی محلی هستند. شرکتها نیز در حال تغییر نوع کار و شناسایی متغیرهای مؤثر بر تصمیمات خود هستند. استراتژیهای توسعه اقتصادی باید بتوانند با این تغییرات مطابقت کنند. به علاوه، ما به دنبال درکی بهتر از چگونگی تأثیر اطلاعات و دانش روی اقتصاد به طور عام و روی روشهای موفقیت تئوریهای اقتصادی به طور خاص هستیم. در نتیجه، تعداد زیادی از تئوریهای جدید توسعه اقتصادی به وجود آمده اند که میتوانند در جهت دهی به فعالیتهای توسعه اقتصادی محلی مفید واقع شوند. یکی از این تئوریهای جدید و درعین حال مهم و همه گیر بحث خوشههای صنعتی است.
در گذشته، تعریف سنتی خوشه ها براساس هزینه و منابع فیزیکی بود، ولی در حال حاضر دانش و اطلاعات عامل مهمی در تولید و یکی از جنبه های درک فرایند خوشه هاست. مایکل پورتر معتقد است: «خوشهها حجم وسیعی از مهارت،اطلاعات, روابط و زیرساختها را در یک زمینه خاص ارائه می کنند.» (Porter, 2000) در واقع، خوشه ها ابزاری مؤثر برای مدیریت دانش به شمار میروند. خوشههای جغرافیایی متشکل از افراد، شرکتها و نهادها و مکانیزم قدرتمندی برای افزایش و انتقال دانش فردی با سرعت زیاد است. وقتی عناصر یک شبکه یادگیری در یک مکان متمرکزند، تسهیم دانش، مهارتها، تخصص و تجربه بسیار آسانتر است.
ابزارهای مدیریت دانش می توانند برای تعیین و شناسایی داراییهای محلی که یک خوشه را می سازند، نیز استفاده شوند. این ابزارهای سازمانی حتی میتوانند یک گام جلوتر هم بروند و حتی به ایجاد خوشه نیز کمک کنند. برای ایجاد یک خوشه موفق حتماً به مکانیزم تسهیم اطلاعات نیاز داریم. وجود چنین مکانیزمی برای ایجاد مجموعه ای از بنگاههای اقتصادی و نهادهای پشتیبان بسیار حیاتی و مهم است. این مجموعه ها اغلب برای خلق یک شبکه انعطاف پذیر محلی تولید تلاش می کنند. (De la Mothe J. and Paquet G., 1998) شبکه ها علاوه بر دانش هسته تولیدی و صنعتی، خدمات نوسازی و پشتیبانی فنی بازاریابی، آموزش و طراحی محصول و ; را نیز برعهده دارند. ایجاد چنین مجموعههای محلی، نمونه ای از پیاده سازی یک استراتژی موفق توسعه
مطالعه نگرشهای نوین و سیستم های جدید در زمینه مدیریت صنعتی، بررسی مشکلات موجود در نظام آموزش مدیریت صنعتی، افزایش تعامل میان دانشجویان این رشته با مدیران صنایع وترویج فرهنگ کارآفرینی درمیان فارغالتحصیلان رشته مدیریت صنعتی، محورهای مهمی بودند که در نخستین همایش ملی مدیریت صنعتی انجام شد.
در این همایش که با تلاش دانشگاه شاهد و حمایت سازمان مدیریت صنعتی، انجمن مهندسی صنایع و انجمن مدیریت ایران برگزار شد، موضوعاتی درباره نقش مدیریت دانش در توسعه مدیریت صنعتی، اثربخشی دانشکده های مدیریت، جایگاه مدیریت صنعتی در ایجاد و توسعه بنگاههای اقتصادی کوچک و متوسط و بررسی موانع و مشکلات نظام آموزش مدیریت صنعتی مطرح و به بحث گذاشته شد. جدای از مباحث نظری مطرح در سالن اصلی این همایش، کارشناسان سازمان مدیریت صنعتی نیز با برپایی پنج کارگاه آموزشی، مباحث نظری و کاربردی امروز مدیریت صنعتی را درقالب نشست های گفت و شنود با شرکت کنندگان این همایش درمیان گذاشتند. این مباحث عبارت بودند از:
– معرفی مدل ارزیابی متوازن.
– برون سپاری استراتژیک.
– همترازی IT و کسب و کار.
– چرخه مدیریت بهره وری.
– آشنایی با راهکارهای افزایش فروش با رویکرد تبلیغات.
آقای دکتر سعید صفری، دبیر این همایش در بخش افتتاحیه، به توسعه سرمایه انسانی مبتنی بر روندها و الزامات توسعه صنعتی، به عنوان یکی از مؤلفه های اصلی استراتژی توسعه صنعتی کشور اشاره کرد و آن را در راستای استقرار نظام کار – مدیریت شایستهسالار برپایه توانایی های تخصصی و حرفه ای و از اولویتهای اساسی کشور دانست.
وی افزود، در یک نگاه راهبردی به توسعه صنعتی با ترکیبی جوان و تحصیلکرده از نیروی انسانی کشور که به سرعت با روشهای مناسب یادگیری قابل تبدیل شدن به سرمایه انسانی هستند، به عنوان حاملان بالقوه فناوری و مدیریت با توجه به محوریت فناوری و مدیریت در روند آتی بخش صنعت کشور، روبرو هستیم. نظام آموزش مدیریت صنعتی در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور یکی از متولیان تامین منابع انسانی مناسب و کارامد است که مبنای توسعه در رویکرد نوین جهانی است.
مدیریت صنعتی
یکی از سخنرانان بخش آغازین همایش، آقای دکتر عادل آذر، نماینده مجلس شورای اسلامی بود که مشکلات پیش روی مدیریت صنعتی و مدیران این رشته را مطرح کرد. وی این مشکلات را چنین برشمرد:
– از مدیریت صنعتی تعریف شفاف و روشنی وجود ندارد و اینکه آیا رویکرد علمی و سیستمی برای حل مسایل صنعتی وجود دارد؟
– به درستی مشخص نیست که چه رشته هایی اگر با آن ادغام شوند بهینه خواهد شد و اصولا مخاطبان آن چه کسانی هستند.
– به درستی مشخص نیست که مرز میان مدیریت صنعتی با تحقیق و عملیات و مهندسی کجاست.
– سهم مدیریت صنعتی در یک افق 10 ساله در تولید علم به خوبی روشن نشده است.
– نقش مدیریت صنعتی در تصمیم گیریهای کلان کشور به درستی بیان نشده است.
– جایگاه مدیریت صنعتی در کلیات اقتصاد کشور نیز جایگاه مشخصی نیست.
دکتر آذر افزود، امروز می بینیم که روانشناسان و حقوقدانان جایگاه و موقعیت خود را در جامعه تبیین کرده اند اما مدیریت صنعتی در این تبیین ناموفق بوده است. اقتصاددانان نقش پررنگی در بهره وری کشور دارند و طرحهای موفقی ارائه می کنند اما مدیریت صنعتی نه.
به نظر می رسد که مدیران رشته های مدیریت صنعتی باید درباره مشکلات بالا بیشتر بیندیشند تا فضای حاکم بر این رشته مدیریتی تغییرات اساسی تر مثبتی به خود بگیرد.
مدیریت دانش در توسعه مدیریت صنعتی
دوران بالیدن کشورها به کارخانه ها یا منابعشان سپری شده است حتی ساختار تفکری تولید نیز دستخوش تغییر قرار گرفته است زمانی تولید برنج اهمیت داشت و امروز تولید بذر برنج بااهمیت تر است و برای تولید بذر برنج لازم است ابتدا دانش آن مهیا باشد پس حرکت به سوی تولید دانش آغاز شده است.
آقای دکتر الوانی، استاد علوم مدیریت با بیان سخنان بالا در این همایش و با اشاره به مدیریت صنعتی و نیاز این رشته به رشد تحقیق و توسعه در خود، افزود، اینکه ما صاحب جاذبه های جهانگردی هستیم یا منابع بسیار داریم، برای تولید دانش کافی نیست بلکه آنچه که با اهمیت تر است، رشد فرهنگی است. که لازم است برای توسعه چنین مدلی فرهنگ اعتماد و اعتمادسازی در کارها توسعه یابد برای این کار نیز باید:
1 – همدلی و هم هدفی میان همه رشد کند.
2 – فضای اعتماد و گشودگی ایجاد شود.
3 – در محیط وفاق باشد و دانش در سازمان، سازمانی گردد.
مدیریت صنعتی و کارگاه آموزشی
تنی چند از کارشناسان سازمان مدیریت صنعتی با برپایی کارگاههای آموزشی، فارغ از مسایل نظری پیرامون موضوعات خاص مدیریتی، جلوه خاصی به این همایش دادند.
این کارگاهها که در بخش جانبی سالن اصلی همایش برگزار شدند، تعداد بسیاری از شرکت کنندگان در همایش را به خود جلب نمود.
یکی از ویژگیهای کارگاههای سازمان مدیریت صنعتی به عنوان متولی امر مدیریت و مدیریت صنعتی در کشور، نوبودن و کاربردی بودن مطالبی بود که توسط کارشناسان سخنران در این کارگاهها مطرح شدند. در ادامه چکیده ای از هر کارگاه را باهم می خوانیم:
برون سپاری استراتژیک
خانم مهندس مریم معصومی، مشاور مدیریت درگروه مدیریت عمومی سازمان مدیریت صنعتی، طی اجرای کارگاه آموزشی خود، بر مزیت های رقابتی که براساس استراتژی های برون سپاری توسط بسیاری از سازمانها، حاصل می شود، تاکید و برون سپاری فعالیتهای یک سازمان را به جای آنکه سازمان، خود مالکیت بر تمام منابع را برعهده داشته باشد، انتقال فعالیتها به بیرون از سازمان در جایی که متخصصان و منابع موردنیاز آن فعالیتها وجود دارد، تعریف کرد.
وی در ادامه سخنان خود، افزود؛ برون سپاری استراتژیک یکی از فزاینده ترین روندهایی است که امروزه در محیط های کسبوکار وجود دارد. برون سپاری استراتژیک، برون سپاری را درجهت حل مشکلات سازمان و ایجاد تحولات بنیادین در ساختارهای سازمانی و فرایندهای مدیریتی در راستای استراتژی های بلندمدت سازمان به کار می گیرد. دراین دیدگاه، برونسپاری یک تصمیم استراتژیک است و ابعاد مختلف یک سازمان را دربرمی گیرد و به تبع آن تغییرات و تحولات اساسی در سازمان پدیدار می شود. حال پرسش اساسی در اینجا این است که چگونه باید برون سپاری استراتژیک را با موفقیت به انجام رساند؟ برای پاسخ به این پرسش لازم است تا به چهار پرسش زیر به طور مشخص پاسخ داده شود: 1 – چرا برون سپاری؟، آیا سازمان اساسا باید استراتژی برون سپاری را انتخاب کند یا نه؟ منافع و ریسک های آن چیست؟ 2 – کدام فعالیتها؟، سازمان چه فعالیتهایی را باید برون سپاری نماید؟ 3 – به چه کسی؟، سازمان فعالیتهای انتخاب شده برای برون سپاری را باید به چه ارائه دهندگان خدمتی واگذار نماید؟ 4 – چگونه؟، سازمان پس از برون سپاری فعالیتها چگونه باید اداره شود؟
سازمان مدیریت صنعتی در راستای ارائه خدمات مشاوره مدیریت در زمینه برون سپاری فعالیتها به سازمانهایی که می خواهند این اقدام را انجام دهند، متدولوژی خاص خود را با عنوان متدولوژی IAP توسعه داده است. این متدولوژی مبتنی بر سه مدل تصمیمگیری برای پاسخگویی به پرسشهای بالا می باشد و شامل سه فاز، 8 مرحله و 58 گام اجرایی است.
همترازی IT و کسب و کار
آقایان مهندس ابراهیم اقبال کارشناس بخش مشاوره و تحقیق سازمان مدیریت صنعتی و مهندس نیما میرستوده مدیر فناوری اطلاعات سازمان مدیریت صنعتی، در یکی دیگر از کارگاههای آموزشی این همایش، سخنان خود را به موضوع همترازی IT و کسب و کار اختصاص دادند. این دو به رابطه میان استراتژی های IT وفرایندهای سازمانی اشاره داشتند که چکیده ای از سخنان ایشان چنین، است: در بازارهای شدیدا رقابتی امروز، موفقیت در کسب و کار در گرو ایجاد هارمونی بین استراتژی کسب و کار با استراتژی IT و ساختار و فرایندهای سازمانی با ساختار و فرایندهای IT است. سازمانها نمی توانند در حالی که IT در فرایندها، محصولات، و حفظ جایگاه سازمان در بازار دائما درحال تغییر، نقش اساسی دارد، با آن برخورد جداگانه ای داشته باشند.
برنامه ریزی استراتژیک تکنولوژی اطلاعات، همواره به عنوان یک فرایند حیاتی در یکپارچه سازی IT با مجموعه سازمان و ارتقای موقعیت رقابت پذیری و موفقیت سازمانی مطرح بوده است. بویژه، رشد اخیر کسب و کارهای الکترونیک یا مبتنی بر IT ، آن را به یک ابزار موثر در اجرای استراتژی مبدل ساخته است. براساس تحقیقات اخیر درمباحث مدیریت اطلاعات، مسأله بهبود روشهای برنامه ریزی استراتژیک IT همچنان به عنوان یک موضوع اصلی برای مدیران و عنوان پژوهشی مهمی برای محققان بهشمار می رود.
IT-BUSINESS ALIGNMENT به عنوان یک پدیده حیاتی در فرایند برنامهریزی استراتژیک IT و به نوعی گام صفر معماری سازمان برپایه فناوری اطلاعات به شمار میرود. منظور از همتراز کردن IT و کسب و کار، ایجاد و مدیریت یک واحد IT است که تمرکز اصلی آن بر ایجاد و استقرار راه حلهایی است که بر محور اطلاعات، مهمترین نقش را در دستیابی به اهداف و استراتژیهای سازمان دارند.
مطالعات نشان می دهد که نبود همترازی بین IT و استراتژی های کسب و کار، یکی از اصلی ترین دلایل شکست سازمانها در سرمایه گذاری های IT است. ازسویی دیگر، سازمانهایی که توانسته اند همترازی موفقی را ایجاد کنند، از عملکرد سازمانی بهتری برخوردار شده اند.
آقایان اقبال و میرستوده معتقدند: با وجود اینکه ایده اولیه همترازی به اواخر دهه 1970 برمی گردد، اما تا زمانی که مدل همترازی توسط هندرسون و ون کاترامن در سال 1993 ارائه نشد، مدیران درک درستی از همترازی پیدا نکردند. در این مدل چهار بخش اساسی «استراتژی کسب و کار، استراتژی IT ، فرایندها و زیرساخت سازمانی، فرایندها و زیرساخت IT » و دو ارتباط پایه ای «تناسب استراتژیک و هماهنگی عملیاتی» برای همترازی مطرح شد.
براساس مدلی که توسط هو و هوانگ ارائه شده است، همترازی را ازطریق دو مکانیزم «روابط بین مدیران IT و کسب و کار و پیوند فرایندهای IT و کسب و کار» با دو مقدمه «به اشتراک گذاشتن دانش بین مدیران IT و کسب و کار و سابقه موفقیتهای IT» دنبال می کند.
این مدل براساس نتایج حاصل از مطالعاتی صورت گرفت که مدیریت، روابط خوب بین مدیران IT و کسب و کار را به عنوان یکی از پیش نیازهای کلیدی یا توانمندساز برای دستیابی به همترازی استراتژیک برشمرده است.
دراین تحقیق مشخص شده است که مدیران اجرایی مکررا نقش ساختار رسمی سازمانی را کم رنگ و درعوض بر نقش حیاتی روابط در دستیابی به همترازی تاکید می کنند. محققان به این نتیجه رسیدند که روابط نزدیک بین مدیران IT و غیرIT در میان 15 عامل توانمندساز همترازی، در رده چهارم و نبود این روابط در میان 14 عامل بازدارنده همترازی در رتبه اول بوده است.
از این رو، به منظور فراهم کردن یک چارچوب همترازی استراتژیک که بتواند مورداستفاده کارشناسان به عنوان یک نقشه راه قرار گیرد، هم شناخت فرایندهای کسب و کار و هم روابط موجود در ساختارهای غیررسمی سازمان ضروری است.
سخنرانان می افزایند، نتیجه مطالعات و تجربیات در این زمینه حاکی از این است که:
_ همسو نگه داشتن IT و کسب و کار یک فعالیت مقطعی نیست، بلکه فرایندی است که سازمان به طور مستمر متعهد به اجرای آن است.
_ آنچه که امروز همترازی را برای سازمان فراهم می کند، لزوما در آینده چنین نخواهدکرد.
_ فرایند همترازی نیاز به تمرکز بر حوزه های مشخصی در سازمان دارد و منحصر به واحد IT نیست.
کلمات کلیدی:
ساخته شده توسط Rodrigo ترجمه شده
به پارسی بلاگ توسط تیم پارسی بلاگ.