چکیده:
موضوع پژوهش حاضر،و بررسی و مقایسه میزان اضطراب کلی دانش آموزان دختر و پسر محروم از پدر که مادرشان ازدواج مجدد کرده اند و آنهایی که مادرشان بعد از فوت پدر ازدواج مجدد نکرده اند وهمچنین دانش آموزان دخترو پسر دارای هر دو والد اصلی، می باشد که این افراد در پایه سوم راهنماییو در محدوده سن16-14سال قرار گرفته اند و نمونه گیری بصورت تصادفی از کلیه مدارس راهنمایی دخترانه و پسرانه شهر تهران در سال تحصیلی84-83 انجام گرفته است 0
بررسی و مقایسه به وسیله اجرای آزمون اضطراب  آر0بی0کتل صورت گر فته است وهمچنین پرسشنامه ای به منظورتفکیک  دانش آموزان محروم از پدرکه مادرشان ازدواج مجدد کرده اندودانش آموزان محروم از پدرکه مادرشان ازدواج  مجدد نکرده اند همچنین بررسی نظارت آنها دراین امر تهی هشده واز دانش آموزان خواسته شد که پس از اتمام پاسخگویی به آزمون به سوالات این پرسشنامه جواب دهند.
سرانجام اینکه فرض کلی پژوهش مبنی بر معناداربودن تفاوت میزان اضطراب دانش آموزان محروم از پدرکه مادرشان ازدواج مجدد کرده اند وآنهایی که مادرشان ازدواج مجدد نکرده اند تایید نشد0 البته بین میانگین این دو گروه تفاوت وجودداشت بطوریکه میانگین اضطراب گروه اول کمتر ازمیانگین اضطراب گروه دوم بود0  ولی دوفرض دیگر پژوهش مبنی برتفاوت میزان اضطراب دوگروه ذکرشده دربالا بادانش آموزان دارای هردو والدتایید شد0  همچنین مطابق بانتایج پاسخهای دانش آموزان به پرسشنامه دوم اینطور گزارش می شودکهاکثرا" باامرازدواج مجدد مادرمخالف بوده وآنهایی که مادرانشان ازدواج مجدد کرده اند دلیل این امررابیشتراصرار اطرافیان می دانند.
تقدیم به :  پدرومادرم، عزیزانی که وجودشان برایم همه مهرووجودم برایشان همه رنج ، آنان که فروغ نگاهشان، گرمی وروشنی رویشان سرمایه های زندگی ام بوده وخواهد بود.
خواهرانم، که محبت هایش را هرگز فراموش نخواهم کرد
 بیان مسئله
مقدمه
        ازدواج مسئله مهمی است که بسیار سفارش شده است زن ومرد افریده شده اند تا درکنار یکدیگر قرار گرفته وآرامش یابند . زن ومردی که هر کدام تنها زندگی می کنند می توانند باازدواج به افق تازه ای از زندگی دست یافته و بامشارکت یکدیگر بسیاری از مشکلاتشان را که شاید به تنهایی از عهده حل انها بر نمی امد ند را حل کنند وهمچنین از نظر سلامت روانی نیز تامین می شوند.هر چند ممکن است بعضی از ازدواج ها سرانجام خوشایندی نداشته باشد.
و کانون به علت های مختلف از هم بهپاشد ولی در مجموع می توان گفت که در روزگار پر کشمکش امروز ، شاید تنها جای امنی که می توان یافت محیط خانه و زندگی در کنار افراد خانواده است .
در خانواده علاوه بر حضور زن ومرد که بعد ها نقش مادر وپدر را بر عهده می گیرند ، فرزندانی نیز وجود دارند
که تر بیت وپرورش آنها بسیار حائز توجه واهمیت است وپدر ومادردر قبال این امر نقش اساسی برعهده دارند که باید بامشارکت یکدیگر این نقش راایفا کنند . حال اگر هر یک از آنها در انجام وظیفه خود کوتاهی کنند یا اینکه در محیط خانواده حضورنداشته باشد عوارض ناگواری در پی خواهد داشت که دامنگیر همه اعضای خانواده مخصوصاً فرزندان خواهد شد، چرا که فرزنان والدین خود را تنها تکیه گاه خویش دانسته ودرغیاب آنها ممکن است دچارآسیب های جبران ناپذیری شوند.
عدم حضور والدین می تواند علل های مختلفی همچون طلاق مرگ آنها سفرهایطولانی و... داشته باشد که واکنش فرزندان در قبال هر کدام متفاوت است . آنها ممکن است از والد تنها انتظار زیادی داشته ودائم نگران باشند که آینده آنها چه خواهدشد . وظیفه والد تنها نیز بسیارمشکل می شود چرا که باید در یک لحظه هم نقش پدر را بازی کندوهم مادرراوتمام مسئلولیت های زندگی را به تنهایی به دوش بکشد.ااو باید تصمیم بگیرد که چگونه ازعهده وظایف خود برآید وکوچکترین تصمیم او در مورد اداره ی زندگی   می تواند تاثیرات عمیقی برکل ساختار خانواده مخصوصافرزندا وسلامت روانی آنها داشته باشد. والدتنها ممکن است تصمیم به ازدواج مجدد بگیردتابتواند بامشارکت همسر جدید خود مشکلات رابهتر حل کند .  فرزندان در قبال این امر واکنش های متفاوتی خواهند داشت که البته بر اساس سن وجنس آنها متفاوت می باشد .
البته کیفیت تاثیر ازدواج مجدد هنوز بطور مطلق بیان نشده واحتیاج به بررسی وتحقیقات گسترده ای دارد .
باتوجه به میزان وتعداد زیاد خانواده های تک سرپرست و واکنش های اطرافیان و جامعه در قبال این مسئله به نظر می رسد بایستی ابعاد مختلف آن مور د بررسی قرار گیرد تا شاید نتایج این پژوهشها بتواند پشتوانه تصمیم زنان ومردان همسر از دست داده جهت اخذ مناسب ترین تصمیم ها و تامین بهترین  شرایط برای خود و فرزندانشان وهمچنین روشن شدن وظا یف ناپدری ونامادری در برابر فرزندان باشد .


بیان مسئله
        درنظام فرهنگی هر جامعه ،نها د خانواده نقش اساسی بر عهده دارد ،امروزه  بر خلاف آنچه درگذشت مرسوم بوده ، الگوی تازه ای از مشارکت زن و مرد درانجام امور خانه و تربیت فرزندان پدید آمده است که از آن جمله ،نقش پدر در رسیدگی به فرزندان و دقت در تربیت آنان است . تجربه تازه استفاده از ظر فیت فرزندان توسط پدران نشان داده است که کارکرد آموزشی خانواده دو چندان شده و تعامل والدین -کودکان معنای عمیق تری یافته است (فضائلی هاشمی،1381)
        بیشتر ما فکر می کنیم تاثیر گذ اری پدران بر فرزندان خود ،به شکلی مستقیم از طریق ارتباط رو در رو ی روزانه صورت می گیرد و با این تصور عده ای فکر می کنند که تاثیر پدران بر فرزندان کمتر از مادران است زیرا وقت کمتری را با بچه ها می گذرانند .اما چنین تصوری لزوما درست نیست ،پدرانی که به نحو مطلو بی در دسترند ،می توانند الگوی پشتکارو انگیزه موقیعت بیشترفرزند خود باشند ،فرصت مکرربرای مشاهده و پیروی از یک پدرشایسته به رشد توانائی آموزشی و حل مسئله فرزندان کمک می کند( فضائلی هاشمی، 1381)
حذف نقش پدرخانواده فقدان او می تو ا ند عوارض جبران ناپذیری برساخت خانواده، مخصوصا فرزندان داشته باشد.
        در غیاب پدر که یکی از دلایلش می تواند فوت او باشد مادر باید به تنهایی تمام مسئولیت زندگی و فرزندان را به عهده بگیرد وکی نیست که با مشکلات وموانعی روبرو خواهد شد که شاید مبارزه  بااین مشکلات ازعهده او بر نیاید.
        بعضی مادران بدنبال ازدست دادن همسر خود،ممکن است تصمیمبه ازدواج مجدد بگیرند و در نتیجه امروزه با متداول شدن این امر بررسی تاثیرات آن بسیار ارزشمند خواهدبود. 
        ازدواج مجدد مادر و ورود ناپدری در خانواده هر چند مزیتها ی مشخص چندی از جمله کاهش فشار اقتصادی  بر مادر ، کمک به تربیت فرزندان ، رها شدن مادر خانواده از انزوا وتنهایی و.....را  دارد، مشکلات زیادی را نیز به همراه داشته باشد .البته این مشکلات در ابتدای امر کاملا عادی است و شاید در طولانی مدت حل شود .
با ازدواج مجدد مادر ،دوفرهنگ خانوادگی متفاوت در یک خانه جمع میشوند و فرصت نیست تا زوجها تفاوتهای خود راچاره کنند ،در صورتیکه در اولین ازدواج معمولافرصت دارند پیش از آنکه بچه ها بزرگ شوند اختلافاتشان را حل کنند . فرزندان نیز در صورت ازدواج مجدد اغلب نسبت به تحمیل ارزشها ،احکام و کارهای روزمره خانواده جدید حساس هستند و واکنش نشان می دهند ، همچنین آنها ناپدری را جانشین پدر اصلی خود می دانند و ممکن است علاقهای به او نداشته باشند ( فضائلی هاشمی ، 1381 (
با توجه به وجود این مسائل متوجه می شویم که خطرات بسیاری ممکن است فرزندان و سلامت روانی آنها را تهدید کند که پرداختن به آنها حائز اهمیت است .
در این پژوهش ، پژوهشگر به دنبال آن است که پس از انتخاب تصادفی دانش آموز دختر و پسر سوم راهنمایی کلیه مدارس شهرستان تهران در سال 84-83 که در سه گروه محروم از پدر که مادرانشان ازدواج مجدد کردهاند و آْنهایی که مادرانشان ازدواج مجدد نکردهاند و همچنین گروهی از دانش آموزان دارای هر دو والد اصلی و اجرای آزمون اضطراب کتل ،میزان اضطراب آنها را به علت اینکه اضطراب یکی از مهمترین عوامل تهدید کننده سلامت روانی افراد است ، مقایسه و رابطه آنها را ارزیابی کند .

 فهرست  منا بع
1)    آدامزو همکاران.(1370).  روانشناسی کودکان محروم ازپدر( ترجمه خسروباقری ومحمد عطاران).  انتشارات  تربیت.
2)      بی نام .  (1379).   تربیت وهدایت فرزند در خانواده های تک سرپرست. گروه اجتماعی،
همشهری،  شماره 2334، 17 بهمن.
3)    بی نام. (1381).  نگا هی به مشکلات اقتصادی وعاطفی زنان سرپرست خانواده، گروه
اجتماعی ، همشهری ، شماره2832، 15 شهریور.
4)    بی نام . (1381).زنان سرپرست خانواده با انواع نگاههای تهدید وتحقیرآمیز جامعه مواجهند.
ایسنا،30 دی.
5) پارک، راس دی. (1381). پدری( ترجمه سعید فضائلی هاشمی). مشهد، انتشارات آستان قدی
      رضوی.       
6)   پرون وپرون.  (1376).  روانشناسی بالینی ( ترجمه پریرخ دادستان ومحمود منصور).
تهران،  انتشارات بعثت.
7)  جلوه، شادی . (1367). آیا زن یا مرد می تواند در ازدواج دوم خوشبت بشود؟ . مجله خانواده ،شماره 131،اول دی .
8 ) غفاری ،مریم . (1381). چند نقشه بودن زنان سرپرست خانواده . همشهری ،شماره2824؛7 شهریور
9 )  فرجاد ،حسین. (1374). مشکلات و اختلالهای رفتار- روانی در خانواده . تهران،انتشارات بدر.
10) قائمی ،علی.(1366) کودک و خانواده نا بسامان . تهران .
11) کراز . ژ. (1368). روانشناسی مرضی عمومی بیماریهای روانی (ترجمه پریرخ دادستان و محمود منصور ). تهران ،انتشارات ژرف.
12)  گلد برگ ،ریچارد . (1371). اضطراب ( ترجمه نصرالله پور افکاری ). تبریز ،نشر تابش.
13) گید نز،آنتونی .(1374). جامعه شناسی (ترجمه منوچهر صبوری ). تهران نشر نی .
14)  مصاحبی ،محمد رضا . (1381). گام اول در پژوهش در علوم رفتاری . اصفهان ،نشر پردژ.
15)  معنا ،ایرج . (1370). اضطراب . تهران ،انتشارات چاپخش.
16)  نجاتی، حسین .(1371). نقش تربیتی پدردر خانواده . انتشارات چاپار فرزانگان.
17) نوربالا ، احمد.(1373). مقاله بررسی عوامل موثربر توفیق وناکامی ازدواج مجدد همسران شاهد . تهران.
18)  واگن سلر ، بیل ر. (1373).  شما وکودکتان ( ترجمه مختارملک پور). اصفهان، انتشارات مولانا.
19) هنری ماسن، پاول.( 1378). رشد وشخصیت کودک ( ترجمه مشهد یاسایی ). تهران نشرمرکز.
20) هیمن ، سوزی.(1378). ازدواج دوم ( ترجمه مینا اعظامی). تهران، انتشارات پیکان


www.hamshahri.org
www.womeniran.com
www.iranculure.org
www.parseek.org